Literatura: Patrick Modiano laureatem Nagrody Nobla

Urodzony 30 lipca 1945 r. w Boulogne-Billancourt Jean (później imię zostanie zmienione na Patricka) Modiano został piętnastym Francuzem, który otrzymał literacką nagrodę Nobla - pisze Remigiusz Forycki.

Publikacja: 09.10.2014 23:25

Patrick Modiano laureatem Literackiej Nagrody Nobla

Patrick Modiano laureatem Literackiej Nagrody Nobla

Foto: AFP

Uzasadniając swój werdykt szwedzka Akademia wskazała na jego subtelną "sztukę pamięci" oraz niezwykły kunszt "ukazywania losów ludzkich w okresie okupacji niemieckiej". Peter Englund, stały Sekretarz Akademii, nazwał nawet laureata "Marcelem Proustem naszych czasów". Mocno zaskoczony pisarz wyznał, że owszem jest coś co go łączy ze Szwecją : "mój wnuk jest Szwedem, oświadczył, i jemu właśnie dedykuję to wyróżnienie, wszak to jego kraj".

Dzieło Mondiano jest monotematyczne, praktycznie skupione wyłącznie na Paryżu okresu II wojny światowej. Jak sam wspomina: "ciągle mi się wydaje, że od 45 lat piszę tę samą książkę". Jego pierwsza powieść "Place de l'Etoile" (1968) opatrzona jest mottem: "historia żydowska".

Zapytany w Paryżu przez oficera niemieckiego młody chłopak "gdzie jest Plac Gwiazdy (Place de l'Etoile)?" odpowiedział wskazując na gwiazdę Dawida noszoną na swojej piersi: "tutaj".

Bohaterowie Modiano, osadzeni w precyzyjnie opisanej i starannie udokumentowanej geografii Paryża, stale poszukują swojej tożsamości. Szczególnie interesująca z uwagi na charakter autobiograficzny jest jego tzw. "trylogia okupacyjna", składająca się z trzech pierwszych powieści: "La Place de l'Etoile (1968 - nagrodzona prix Roger Nimier i Fénéona), "La Ronde de nuit" (1969) i "Les Boulevards de ceinture" (1972 - grand prix Akademii Francuskiej). Szczególnie ciekawy wydaje się tutaj motyw ojca, który będzie się przewijał przez całą twórczość Mondiano (najbardziej dobitnie zostanie ukazany w utworze autobiograficznym "Un pedigree" - 2005).

Podczas okupacji Albert Modiano ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem Henri Lagroux, unikając tym samym konieczności noszenia żółtej gwiazdy Dawida. Zatrzymany podczas łapanki został doprowadzony w konwoju do dworca Austerlitz. Zamiast jednak deportacji do obozu koncentracyjnego został w tajemniczy sposób uwolniony przez "wysoko postawionego przyjaciela".

Prawdopodobnie chodziło o funkcjonariusza z ulicy Lauriston, gdzie mieściło się francuskie Gestapo (odpowiednik naszej alei Szucha).

Dość powiedzieć, że w wieku 17 lat Patrick zerwał wszelkie kontakty ze swoim ojcem, którego uważał za kolaboranta. Ale równocześnie motyw ojca i związanych z jego osobą niejasności lawinowo narastał w twórczości dzisiejszego noblisty, aby w końcu stać się uniwersalnym, spójnym tematem "zagmatwanej tożsamości" - dodajmy tematem daleko wykraczającym poza indywidualny, jednostkowy los członka rodziny.

Pytany o swoją reakcję na przyznanie nagrody Nobla Patrickowi Modiano, wybitny krytyk francuski Bernard Pivot (znany z telewizyjnego cyklu literacko-kulturalnego "Apostrophes") zauważył, że "podobnie jak w przypadku Le Clézio sześć lat temu, ta nagroda będzie miała duże konsekwencje na całym świecie.

Świat literacki ze zdziwieniem przyjmuje, że kolejny raz Francja otrzymuje nagrodę Nobla, co spotka się zapewne z głosami zarówno krytyki, jak też podziwu". Nie ukrywam, że mam właśnie takie ambiwalentne, mieszane uczucia wobec wyboru laureata Nobla Anno Domini 2014. Z całą pewnością Modiano nie jest najwybitniejszym (z żyjących) powieściopisarzem francuskim. Zdecydowanie przewyższa go kunsztem literackim Michel Houellebecq czy np. Dominique Fernandez (którego ojciec Ramon też był kolaborantem). Ale jestem, mimo to, pełen podziwu i uznania dla literatury francuskiej, która odniosła przecież kolejny, ogromny sukces...

Remigiusz Forycki

Uzasadniając swój werdykt szwedzka Akademia wskazała na jego subtelną "sztukę pamięci" oraz niezwykły kunszt "ukazywania losów ludzkich w okresie okupacji niemieckiej". Peter Englund, stały Sekretarz Akademii, nazwał nawet laureata "Marcelem Proustem naszych czasów". Mocno zaskoczony pisarz wyznał, że owszem jest coś co go łączy ze Szwecją : "mój wnuk jest Szwedem, oświadczył, i jemu właśnie dedykuję to wyróżnienie, wszak to jego kraj".

Dzieło Mondiano jest monotematyczne, praktycznie skupione wyłącznie na Paryżu okresu II wojny światowej. Jak sam wspomina: "ciągle mi się wydaje, że od 45 lat piszę tę samą książkę". Jego pierwsza powieść "Place de l'Etoile" (1968) opatrzona jest mottem: "historia żydowska".

Literatura
Targi Książki i Mediów VIVELO – 750 spotkań autorskich i 200 wydarzeń towarzyszących na PGE Narodowym
Literatura
Nie żyje Alice Munro, pisarka i noblistka
Literatura
Nosowska, Mindewicz-Puacz, Hołownia, Kuciel-Frydryszak, Puzyńska na Targach VIVELO
Literatura
Pulitzer’24: najważniejsze książki o Palestynie, czarnoskórych i wojnie
Literatura
Nie żyje Paul Auster