Reakcja na kryzys

"Na głębinie" jutro wchodzi do naszych kin. To historia rybaka, który po katastrofie kutra walczy o życie. W ostatnim czasie na ekranach pojawiło się sporo filmów o przetrwaniu. W „Grawitacji" astronautka samotnie próbuje wydostać się z kosmosu, a bohaterowie „Kontiki", „Życia Pi" czy „All is Lost", podobnie jak w pana filmie, zmagają się z żywiołem oceanu.

Filmy z małego kraju coraz bardziej znane w Świecie

Baltasar Kormakur:

Zacząłem przygotowywać ten film kilka lat wcześniej, ale musiałem zawiesić produkcję, bo kończyłem poprzednią pracę. Gdyby stało się inaczej, „Na głębinie" byłby pierwszym obrazem z tej serii. Być może zainteresowaliśmy się wszyscy takim tematem z podobnych powodów. Ja w ten sposób odreagowałem zapaść ekonomiczną. Ten film stał się dla mnie opowieścią o sile człowieka. Metaforą mojego kraju, dawnej Islandii, która zawsze twardo walczyła o przetrwanie.

Zobacz galerię zdjęć

W czasach globalizacji i kryzysu sięga pan do tradycji swojego narodu?

W 2002 roku nakręciłem „Morze" o małych, umierających wioskach rybackich. W innych filmach pokazywałem, jak nasz naród podzielił się na dwie części – zamożnych ludzi z miast i tych, w których życiu niewiele zmieniło się w ciągu ostatnich 30–40 lat. Znam obie te Islandie. Pracuję w Reykjavíku, a dom mam na północy. Moje dzieci chodzą do szkoły w wiosce, w której mieszka 200 osób. Kryzys 2008 roku i upadek trzech dużych banków nie dotknął w tak znacznym stopniu prowincji jak ludzi zamożnych, którzy inwestowali na giełdzie. Ale nie chciałem zrobić filmu o bankierze. Wolałem przypomnieć, kim byliśmy kiedyś. Pokazać, że zgubiliśmy tożsamość, coś z czego można czerpać moc i poczucie własnej wartości.

Tragiczna katastrofa, z której ocalał jeden rybak, wydarzyła się w 1984 roku naprawdę. Odtwarza pan fakty dokładnie w filmie?

Staram się. Zwłaszcza że zachował się długi wywiad Guulaugura Friu Górssona, którego udzielił on wkrótce po uratowaniu. Prawdziwa jest nawet scena katastrofy. Kiedy statek zaczął tonąć, Guuli rzeczywiście oglądał w telewizji dokument o tańcu. Najważniejsze jednak było dla mnie sfilmowanie grozy oceanu. Islandczycy dobrze ją znają. Nie mogłem im zaproponować obrazków jak z „Titanica". Tam na pierwszy rzut oka widać, że film był kręcony na spojonym zbiorniku, a prawdy o żywiole nie da się uzyskać w komputerze. Dlatego robiliśmy zdjęcia pośrodku oceanu. Razem z aktorem Olafurem Darri Olafssonem godzinami byłem zanurzony w lodowatej wodzie.

Zrobiliście film surowy, nie wykorzystując żadnych trików.

Nie chciałem na siłę wyciskać z ludzi łez. Zresztą Islandczycy nie poszliby na własny film, który imitowałby amerykański styl.

Po filmie „101 Reykjavík" został pan przez dziennikarzy „Variety" uznany za jednego z dziesięciu reżyserów, których karierę trzeba obserwować. To pomogło w zdobywaniu amerykańskich propozycji?

Dostałem wtedy ze Stanów sporo scenariuszy. Były to głównie horrory, dlatego wolałem wrócić do kraju i robić filmy takie, które mogły zachwycić moją matkę. Teraz łatwiej mi stawiać warunki, więc mogę pracować poza Islandią. Zaraz po Bożym Narodzeniu będę kręcił w Nepalu i we Włoszech. Dobre filmy można robić wszędzie. Najistotniejsze, by znaleźć równowagę między artyzmem i komercją, między lekceważeniem widowni i czynieniem z niej półboga.

I nie chce pan przenieść się do Ameryki?

Nie. Czuję się tam jak gość. Mam trochę przyjaciół, ale jednak jestem ulepiony z innej niż oni gliny. Zachowuję się więc trochę jak islandzki rybak. Jadę, robię swoje i wracam do domu z łupem – z filmem, pieniędzmi. Tutaj mam swoją rodzinę i swoje sprawy. Nigdzie nie żyłoby się lepiej. Jestem, kim jestem, i nie chcę być nikim innym. Teraz, kiedy rozmawiamy przez telefon, siedzę w domu na północy Islandii, za oknem jest biało, biegają konie. To raj. Może trochę zimny, ale raj. Nie opuszczę go dla rezydencji w Los Angeles.

A jako reżyser ma pan jakieś marzenie?