„Podjąłem się przekazać na piśmie roczniki dziejów Polski, a także ludów sąsiadujących z Polską, ogarnąwszy rzeczy dokonane zarówno w pokoju, jak i wojnie, w tym celu, aby wskrzesić i uczcić w pamięci zakrzepłe i śpiące w ciemności popioły ludzkie i aby słuchaczom i czytelnikom przedstawić ich czyny; nie z zadufania w siły własnego umysłu (jest on bowiem ubogi i lichy, a do opracowania tego dzieła, w którym można rozsławić i upiększyć znakomite czyny i świetne zwycięstwa bohaterów, jest zbyt ociężały i niewystarczający) ani, aby przewyższyć sztuką pisarską proste stare opowieści, ale dlatego, ponieważ boleję, że wiele przesławnych, godnych poznania dzieł, tak czasów przeszłych, jak i przyszłych, idzie w wieczną niepamięć." - pisał Jan Długosz.
Długoszowe „Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae – Roczniki, czyli kroniki słynnego Królestwa Polskiego", zaczęły powstawać w 1455 roku. Informacje w nich zawarte uzyskał Długosz ze źródeł, do których w większości inni kronikarze nie mieli dostępu, ponieważ pełnił on wcześniej ważne funkcje jako duchowny, a następnie został pomocnikiem króla Kazimierza Jagiellończyka. Miał dostęp do dokumentów przechowywanych w kancelarii królewskiej. Z pewnością korzystał z oryginału "Kroniki Konfliktu", znał również i uwzględnił relacje krzyżackie. W przypadku bitwy grunwaldzkiej bardzo wiele przejął z opowiadań jej uczestników. Należeli do nich krewni kronikarza - ojciec i stryj, a przede wszystkim kardynał i biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, długoletni zwierzchnik i protektor Jana Długosza. Zapis kronik kończy się na roku 1480. Pierwsze pełne wydanie ukazało się w latach 1701-1703. Zawarte tu są istotne zbiory wiedzy, z których korzysta wielu historyków. Między innymi na ich podstawie Henryk Sienkiewicz napisał "Krzyżaków".
"Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego" zwane też niekiedy "Dziejami Polski (Historia Polonica)" należą do najwybitniejszych osiągnięć późnośredniowiecznego dziejopisarstwa europejskiego. Imponująco przedstawia się sama objętość dzieła oraz jego chronologiczny zakres jako syntezy dziejów Polski – od czasów legendarnych aż po rok 1480, w którym to 65-letni wówczas Długosz zmarł. Według jego własnego świadectwa żmudna praca nad spisywaniem "Roczników" trwała ćwierć wieku. Do czasów rozwoju nowoczesnej historiografii krytycznej w XIX w., kiedy to zaczęto dostrzegać i rozumieć tendencyjność Długosza, "Roczniki" i poglądy ich autora niemal całkowicie zdeterminowały wizję, nie tylko polskiej, przeszłości.
W opowieść Długosza wprowadza nas pięć rękopisów i jeden druk, księgi powstałe między XV a XVII wiekiem, jedne z najcenniejszych pomników polskiej historiografii. Doceniając wartość utworu niektórzy historycy zarzucają Długoszowi tendencyjność, zwłaszcza niechęć do Władysława Jagiełły.
Pałac Rzeczypospolitej przy placu Krasińskich można odwiedzać od godz. 10 do 18, a o 14:30 rozpocznie się wykład dr. Marka Janickiego „Roczniki” Jana Długosza jako fundament tożsamości historycznej dawnej Rzeczypospolitej". Posłuchamy o tym jak powstała i co zawiera jedna z największych i najznakomitszych kronik średniowiecza, jakie jest jej znaczenie dla poznania przeszłości Polski i innych państw Europy Środkowowschodniej oraz o niepospolitej osobowości Jana Długosza i o tym, w jaki sposób jego poglądy ukształtowały treści Roczników.
