Tajemnica w nutach

[b]Kim był Henryk Mikołaj Górecki?[/b]

[b]Wojciech Michniewski:[/b] Postacią zupełnie wyjątkową poprzez swoją upartą odrębność. Tak odrębna jest też jego muzyka, absolutnie własna, niepodporządkowana minimalizmowi, z którym był nietrafnie wiązany, ani modernie, w którą wpisywały się jego najwcześniejsze utwory z lat 50. i 60. Wówczas było jednak kilka podobnie osobnych postaci: przede wszystkim porażający talent wczesnego Krzysztofa Pendereckiego, był Kazimierz Serocki, a trochę później Tomasz Sikorski. Z czasem jednak – od III symfonii – w rozdygotanym dzisiejszym świecie, w którym style i postawy ludzkie zmieniają się nieustannie, Górecki pozostał ostoją prawd muzycznych niezwykle prostych i podstawowych, a równocześnie ogromnie witalnych.

[wyimek][link=http://www.rp.pl/temat/601183-Opera-Narodowa.html]Czytaj specjalny dodatek[/link][/wyimek]

[b]Ale czy to znaczy, że był człowiekiem zamkniętym?[/b]

Był otwarty na świat, ale podporządkowywał go swoim prawdom: prostym, może trochę czarno-białym, niepodlegającym dyskusjom i targom. W dążeniu do zorganizowania własnego kawałka świata wokół siebie stworzył wspaniały dom w Zębie. Trochę się w nim izolował, a zarazem w pewien sposób łączył z tym, co najważniejsze, z jakąś tego świata metafizyką. Podobnie tworzył muzykę, starając się z niej wyeliminować to co zbędne. Jego dorobek nie jest gigantyczny. Utwory skapywały niezwykle rzadko, ich powtarzalna aż do bólu materia jest gęsta i ogromnie nasycona emocją. Wymyśliłem kiedyś określenie na jego muzykę, mówiąc, że to emocjonalna mantra. Powtarzalność służy wydrążeniu napięcia, emocji, wyzyskaniu energii związanej z pomysłem muzycznym do samego końca, wkołysaniu, wgnieceniu w nią słuchacza.

[b]A metafizyka...[/b]

Myślę, że w życiu Góreckiego ważną rolę odgrywała świadomość metafizyki, w którą świat wydaje się być zatopiony. Jego religijność była chyba próbą odebrania również pewnego nadrzędnego porządku, poprzez tę religię czy może obok lub równolegle z nią. W pogmatwanym świecie Górecki jawi się jak stórr, kamienny obelisk z północy Szkocji. Tam nad morzem sterczą takie wielkie kamienie jak posągi, opierające się falom i wiatrom.

[b]Wykonywał pan wielokrotnie jego utwory. Dla zespołu orkiestrowego są trudne?[/b]

Muzyka powtarzalna, a szczególnie powtarzalna w sposób, w jaki czyni to Górecki, to zawsze wyzwanie. Trzeba poczuć, co ją wewnętrznie niesie, co jest dynamicznym motorem. Innym w przypadku pulsu wolnego, innym w częściach szybkich. Wyczucie, co zamiast być szybkie, staje się pośpiechem, co zaczyna być skoczne, czyli puste; w wypadku tempa wolnego – gdzie kończy się puls, a zaczyna mechaniczne powtarzanie, które pozbawia tę muzykę czegoś bardzo ważnego. Jeśli nie ocenimy tego trafnie, słuchacz szybko zacznie się nudzić. Kiedy jednak się udaje, wtedy nawet cztery proste, powtarzane dźwięki zaczynają żyć intensywnym, atrakcyjnym życiem.

W interpretacji muzyki Góreckiego trudność tkwi w zupełnie odmiennych rejonach niż u innych kompozytorów. Zasadna była ogromna dbałość Góreckiego, skłonność do ich ciągłego perfekcyjnego i detalicznego korygowania na próbach. Ale nie tylko o tempo chodzi. W tej muzyce, poza głęboką metafizyką, jest tragizm i nieuchronność, a może nawet fatalizm. I to również we fragmentach, które są niezwykle radosne, dynamiczne. Nawet tam pulsacyjna taneczność zaczyna być – w swoim zagęszczeniu, intensywności – obsesyjna i dramatyczna.

[b]Czy wybrane zostały już utwory do baletu „I przejdą deszcze...”?[/b]