Byłem zafascynowany terrorystami

O korzeniach niemieckiego terroryzmu, masochizmie swojej bohaterki i nazistach u władzy w powojennych Niemczech mówi Andres Veiel, którego film „Jeśli nie my, to kto?” możemy oglądać w kinach

Publikacja: 02.10.2011 15:46

Byłem zafascynowany terrorystami

Foto: materiały prasowe

Czy współczesny terroryzm narodził się w Niemczech w latach 60. XX w.?

Andres Veiel:

Można tak powiedzieć. Ugrupowania terrorystyczne powstawały w krajach o faszystowskiej przeszłości jako odpowiedź na nią i protest wobec niej – m.in. w Niemczech, we Włoszech, w Hiszpanii, Japonii (japońska Frakcja Czerwonej Armii powstała w 1971 r. – przyp. red.). Korzenie były lewackie. Niemiecki terroryzm należy łączyć z powojenną traumą, z niezgodą młodych ludzi na sytuację, w której u władzy wciąż było wielu byłych nazistów, z wojną wietnamską. Oni chcieli zmian na lepsze i zadawali sobie pytanie będące tytułem filmu.

W czasach najbardziej aktywnej działalności niemieckiej RAF – Frakcji Czerwonej Armii – był pan nastolatkiem. Co pan myślał o tych, którzy ją tworzyli – Gudrun Ensslin, Andreasie Baaderze i innych?

Dorastałem w Stuttgarcie, blisko więzienia w Stammheim, gdzie w 1975 r. rozpoczął się proces RAF. Ci ludzie mi imponowali, bo chcieli zmienić świat. Miałem 15 lat i nie mogłem się z nimi związać. Uważałem się za tchórza, ale też chciałem zmian – uważałem, że nie żyję w sprawiedliwym kraju. Wywodzę się z konserwatywnej rodziny – dziadek służył w Wehrmachcie, ojciec był oficerem. Wiele razy zadawałem sobie pytanie o ich odpowiedzialność za zbrodnie wojenne, o to, czy o nich wiedzieli. W Niemczech lat 70. codziennie stykaliśmy się z faszystami i mieliśmy tego dość. Nosiłem długie włosy, a ludzie mnie za to krytykowali słowami: „Powinieneś zgnić w obozie koncentracyjnym".

Kiedy w takim razie skończył się pana podziw dla RAF?

Po tym, jak w 1977 r. został porwany samolot Lufthansy lecący z Palma de Mallorca do Frankfurtu. Zorganizowano to, by władze zwolniły 11 więźniów Stammheim. Uznałem to za ogromny egoizm. Ci ludzie na pokładzie po prostu wracali z wakacji.

Pana portret Ensslin jest kreślony inaczej niż sposób, w jaki pokazał terrorystów Uli Edel w dramacie „Baader-Meinhof"...

Chciałem ich wszystkich pokazać w rzeczywistym świetle, a nie jak szaleńców czy bohaterów. Przez ponad dwa lata spotykałem się z ludźmi z ich otoczenia. Zależało mi, by widz poznał mroczne strony ich charakteru, zwłaszcza złożoną, moim zdaniem, masochistyczną osobowość Ensslin, która pozwalała, by Baader znęcał się nad nią fizycznie.

W ogóle nie pojawia się w filmie postać Ulrike Meinhof...

Jej rola jest przeceniana. Stała się najpopularniejsza, bo była dziennikarką. Została wykorzystana przez grupę i poświęciła najwięcej – własne dzieci.

Obok Ensslin bohaterem filmu jest jej partner z okresu sprzed RAF, pisarz i wydawca Bernward Vesper. Jego postać podsumowuje tragizm pokolenia, które reprezentował...

Borykał się z nazistowską przeszłością ojca i popełnił samobójstwo, nie mogąc znieść poczucia winy za nią, ale pozostawiona przez niego książka – „Die Reise" – jest wielka.

Jak to możliwe, że jego ojciec, autor bestsellerów, mógł w Niemczech głosić faszystowskie i antysemickie poglądy aż do śmierci w 1962 r.?

Był objęty zakazem wydawania. Ale mimo to Bernward i komunistka Gudrun zaangażowali się w drukowanie jego spuścizny, by „poddać ją ponownej krytyce". Ona zrobiła to z miłości do chłopaka. I dla pieniędzy. Nie było spodziewanego zainteresowania czytelników. Vesper senior głosił więc swoje gówniane poglądy prywatnie, ale tego nikt już nie mógł mu zabronić.

rozmawiała Anna Kilian

Czy współczesny terroryzm narodził się w Niemczech w latach 60. XX w.?

Andres Veiel:

Pozostało 98% artykułu
Kultura
Przemo Łukasik i Łukasz Zagała odebrali w Warszawie Nagrodę Honorowa SARP 2024
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Muzeum otwarte - muzeum zamknięte, czyli trudne życie MSN
Kultura
Program kulturalny polskiej prezydencji w Radzie UE 2025
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali