Moskwa przegrywa z Gdańskiem

Adam Eberhardt nie ma żadnych wątpliwości:

– To dla Rosjan sprawa fundamentalna, bo pamięć o rozgromieniu nazistowskich Niemiec jest dla Putina jednym z najważniejszych argumentów uzasadniających imperialne ambicje i konsolidujących rosyjskie społeczeństwo wokół obecnego reżimu – tłumaczy „Rz" wicedyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich.

Od lat w Moskwie organizowano 9 maja wielką paradę zwycięstwa, na którą przyjeżdżali przywódcy najważniejszych państw świata. Dla Kremla to był koronny dowód, że zachodnia Europa i Stany Zjednoczone podzielają rosyjską narrację historyczną, a w domyśle ambicje rosyjskiego prezydenta.

W tym roku po raz pierwszy może być jednak inaczej. Okazuje się bowiem, że wysunięty kilka dni temu przez Bronisława Komorowskiego pomysł zorganizowania alternatywnych obchodów 8 maja w Polsce wywołuje coraz większe zainteresowanie w Waszyngtonie, Paryżu, Londynie i Berlinie.

– Odzew na propozycję udziału obecnych i byłych przywódców europejskich w obchodach 70. rocznicy zakończenia wojny w Gdańsku jest bardzo obiecujący – przyznaje „Rz" doradca prezydenta ds. zagranicznych, prof. Roman Kuźniar. Zastrzega jednak, że nie może na razie podać żadnych konkretnych nazwisk polityków, którzy są gotowi przyjechać na polskie wybrzeże.

Podobnie sprawy widzi dyrektor biura prasowego urzędu prezydenckiego Joanna Trzaska-Wieczorek.

– Prezydent w ostatnim czasie miał okazję się spotkać z wieloma przywódcami państw europejskich. Wyrazili oni zainteresowanie udziałem w obchodach 70. rocznicy zakończenia drugiej wojny światowej w Gdańsku. Ostateczna lista uczestników tego spotkania będzie jednak znana dopiero tuż przed samym spotkaniem, taka jest natura negocjacji dyplomatycznych – mówi „Rzeczpospolitej".

Źródła dyplomatyczne przyznają: Polska mogłaby w miarę łatwo przekonać do przyjazdu do Gdańska przywódców państw naszego regionu. Ale to mogłoby mieć efekt odwrotny do zamierzonego, bo Rumunia, Węgry, Słowacja i kraje bałtyckie nie brały udziału w koalicji walczącej z Hitlerem. Dlatego między Polską i Rosją gra się toczy o przekonanie do przyjazdu przywódców USA, Wielkiej Brytanii, Francji, a także samych Niemiec. A tu na razie zdajemy się mieć przewagę nad Kremlem.

– Angela Merkel przywiązuje dużą wagę do udziału w symbolicznych obchodach wydarzeń historycznych. Dlatego jeśli w nadchodzących trzech miesiącach nie dojdzie do poprawy sytuacji na wschodzie Ukrainy, bardzo trudno jej będzie wyjechać do Moskwy, bo to byłoby interpretowane jako poparcie dla agresywnej polityki Putina. Wówczas jest bardzo prawdopodobne, że wybierze Gdańsk – mówi „Rz" Olaf Boehnke, ekspert Europejskiej Rady Polityki Zagranicznej w Berlinie.

W Wielkiej Brytanii dzień przed obchodami w Gdańsku odbędą się wybory parlamentarne, w których rządzący konserwatyści będą mieli duże trudności z pokonaniem laburzystów.

– To zwiększa prawdopodobieństwo, że zamiast do Moskwy na obchody rocznicy zakończenia wojny David Cameron zdecyduje się wyjechać do Gdańska. Wizja, że zaraz po wyborach będzie stał na placu Czerwonym obok Putina, mogłaby znacząco osłabić jego szanse na utrzymanie władzy – mówi „Rz" Bobo Lo, ekspert londyńskiego Chatham House. – Stosunki brytyjsko-rosyjskie od dziesięcioleci nie były tak złe, a wysoki przedstawiciel Zjednoczonego Królestwa musi być obecny na tak ważnej ceremonii rocznicowej ze względu na rolę naszego kraju w pokonaniu hitleryzmu. Dlatego nie zdziwiłbym się, gdyby do Gdańska poleciał także książę Karol lub książę William – dodaje.

Również w Paryżu poważnie rozważany jest udział François Hollande'a w obchodach popularyzowanych przez Bronisława Komorowskiego.

– Gdańsk to symbol „Solidarności", nowej Europy, integracji. Dla Hollande'a pominięcie takiego spotkania i wyjazd do Moskwy, która prowadzi brutalną wojnę na Ukrainie, to poważny problem wizerunkowy – przyznaje naszej gazecie Dominique Moisi, współzałożyciel Francuskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (IFRI). Ale jego zdaniem jest też możliwe, że francuski przywódca postawi na kompromis i z Gdańska następnego dnia poleci do Moskwy.

– Hollande przywiązuje wielką wagę do polityki historycznej. Ale wychodzi z założenia, że teraźniejszość nie może zasłaniać zasług przeszłości – mówi Moisi, nawiązując do roli ZSRR w rozgromieniu III Rzeszy. Jego zdaniem w każdym przypadku udział zachodnich przywódców w obchodach zakończenia wojny będzie koordynowany. Z Waszyngtonu do Gdańska być może przejdzie sekretarz stanu John Kerry lub wiceprezydent Joe Biden.