Całe złoto wszechświata z serca gwiazd

Cenny metal pochodzi ze zderzeń gwiazd neutronowych. Ale tylko część kruszcu z tych katastrof trafiła na Ziemię w meteorytach.

Aktualizacja: 23.07.2013 01:24 Publikacja: 23.07.2013 01:23

Kolizja gwiazd neutronowych może dać początek rzadkim pierwiastkom, m.in. cennemu kruszcowi

Kolizja gwiazd neutronowych może dać początek rzadkim pierwiastkom, m.in. cennemu kruszcowi

Foto: 123RF

Jedno takie zderzenie uwalnia tyle złota, że w przeliczeniu na dzisiejsze ceny kruszcu w dolarach, to 1 z 28 zerami – obliczają naukowcy.

Lżejsze pierwiastki, z wyjątkiem najlżejszych – wodoru i helu, powstały w wyniku reakcji termojądrowej wewnątrz gwiazd. Według przyjętej dziś teorii, cięższe, takie jak srebro, platyna, czy miedź – oraz złoto – nie powstały we wnętrzu gwiazd, ale na skutek kolizji gwiazd neutronowych. Nie było jednak na to dowodów.

Gwiazdy neutronowe są bardzo gęste. W wyniku ich zderzeń uwalniane są atomy o ciężkich jądrach złożonych z wielu neutronów i protonów. Od dekady badacze podejrzewali, że efektem kolizji dwóch gwiazd neutronowych są krótkie rozbłyski promieniowania gamma.

Prof. Edo Berger z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CFA) badał krótki rozbłysk promieniowania gamma zauważony przez sondę Swift na początku czerwca. Wnioski badacze opisali w „Astrophysical Journal Letters.” Zdarzenie nazwane GRB 130603B, miało miejsce około 3,9 mld lat świetlnych od Ziemi i trwało mniej niż dwie dziesiąte sekundy. Badacze uważają, że rozbłysk pochodził od pierwiastków radioaktywnych, które nagle zostały wyrzucone w kosmos przez zderzające się ze sobą gwiazdy.

– Szukaliśmy niepodważalnego związku między krótkim rozbłyskiem gamma i kolizją gwiazd neutronowych – powiedział Wen-fai Fong, członek zespołu. – Radioaktywna poświata tego rozbłysku może być „dymiącym rewolwerem”.

Złoto jest rzadkim pierwiastkiem na Ziemi, bo mało go jest we wszechświecie. Zespół szacuje, że w trakcie rozbłysku ilość materii uwalniana w przestrzeń wynosi jedną setną masy Słońca, a zaledwie część z niej jest złotem.

– Szacujemy, że ilość złota wytwarzanego i wyrzucanego podczas zderzenia dwóch gwiazd neutronowych może przekraczać masę 10 Księżyców – powiedział Edo Berger, parafrazując Carla Sagana (astronoma i popularyzatora nauki), wszyscy jesteśmy z gwiezdnego pyłu, a nasza biżuteria pochodzi ze zderzenia gwiazd.

„Łącząc ilość złota produkowanego przez jeden rozbłysk promieniowania gamma z liczbą takich rozbłysków, jakie miały miejsce od początku istnienia wszechświata, doszliśmy do wniosku, że całe złoto w kosmosie może pochodzić ze zderzeń gwiazd neutronowych” napisali autorzy pracy w „Astrophysical Journal Letters”.

Jedno takie zderzenie uwalnia tyle złota, że w przeliczeniu na dzisiejsze ceny kruszcu w dolarach, to 1 z 28 zerami – obliczają naukowcy.

Lżejsze pierwiastki, z wyjątkiem najlżejszych – wodoru i helu, powstały w wyniku reakcji termojądrowej wewnątrz gwiazd. Według przyjętej dziś teorii, cięższe, takie jak srebro, platyna, czy miedź – oraz złoto – nie powstały we wnętrzu gwiazd, ale na skutek kolizji gwiazd neutronowych. Nie było jednak na to dowodów.

Kosmos
Zagadka powstania ogromnych galaktyk prawie rozwiązana. Co odkryli naukowcy?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kosmos
Nie tylko pełnia Księżyca w grudniu. Jakie jeszcze zjawiska zobaczymy na niebie?
Kosmos
Naukowcy mylili się co do Wenus? Najnowsze odkrycie dotyczące „złego bliźniaka Ziemi”
Kosmos
Naukowcy ostrzegają przed satelitami w atmosferze. Domagają się zmian
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Kosmos
Ziemia traci miniksiężyc. Koniec rzadkiego zjawiska