Korzystanie z zakupów na raty, ekspresowych pożyczek, odroczonych terminów płatności pozwala np. na podniesienie standardu życia lub spełnienie marzenia o wakacjach. Pomijając rozważania nad ekonomicznym sensem takich decyzji, warto pamiętać, że kredyty konsumenckie regulowane są specjalnymi przepisami. Mają one chronić słabszego uczestnika rynku, czyli konsumenta. Jedna z tych regulacji odnosi się do weksli jako instrumentu zabezpieczającego zobowiązanie dłużnika.
Co to takiego
Mówiąc najprościej, weksel jest papierem wartościowym, w którym wystawca przyrzeka zapłacić określoną sumę pieniędzy wskazanej na dokumencie osobie (weksel własny). Ze względu na szczególne cechy tzw. zobowiązania wekslowego oraz ułatwioną możliwość dochodzenia należności jest wykorzystywany do zabezpieczania przyszłych płatności, np. spłaty kredytu lub pożyczki. Istotna jest także prostota przenoszenia praw z tego dokumentu na inną osobę. Służy do tego tzw. instytucja indosu. Polega na tym, że dotychczasowy wierzyciel podpisuje się na blankiecie weksla i przekazuje go kolejnej osobie. To ona staje się wówczas wierzycielem i ma pełne prawo zgłosić się do wystawcy z żądaniem zapłaty. Postępując w ten sam sposób co pierwotny wierzyciel, może przekazać to prawo także kolejnej osobie. W ten sposób dłużnik może nie mieć świadomości, kto w danym momencie jest jego wierzycielem.
W wekslu własnym jest określone, komu trzeba zapłacić
Takie postępowanie z wekslami jest w pełni uzasadnione w obrocie gospodarczym. Gdy jednak weksel został podpisany przez konsumenta, taka możliwość powinna zostać ograniczona.
Imienny dokument
Tak postanowił ustawodawca, umieszczając w art. 9 ustawy o kredycie konsumenckim (DzU z 2001 r. nr 100, poz. 1081 ze zm.) zapis, że weksel wręczany kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki powinien zawierać klauzulę „nie na zlecenie" lub inną równoważną. Taki zapis skutkuje tym, że weksla nie da się przenieść poprzez indos. Jeżeli wierzyciel chciałby go komuś przekazać, może to zrobić, ale tylko na podstawie i ze skutkami przelewu (cesja praw). W szczególności ta instytucja lepiej chroni dłużnika. Dlatego tak ważne jest, aby podpisując przy kredycie konsumenckim weksel, należycie zadbać o zakazanie jego indosowania. Dłużnik musi o tym pamiętać. Zacytowany przepis wskazuje bowiem na pewną powinność, ale nie przymus. Dlatego też weksel, który mimo wszystko będzie mógł być indosowany, pozostanie ważny. Ze wszystkimi tego skutkami.
