Pomysł na finansowanie odbudowy Ukrainy

300 miliardów dolarów rezerw walutowych banku centralnego Rosji zamrożonych na Zachodzie powinno posłużyć do odbudowy Ukrainy – uważa wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych Josep Borrell.

Publikacja: 09.05.2022 19:24

Foto: AFP

Jędrzej Bielecki

W wywiadzie dla „Financial Times” Hiszpan twierdzi, że precedens już jest. To 2,5 mld dol., jakie Amerykanie przejęli z rezerw banku centralnego Afganistanu na poczet kompensat ofiar terrorystów, którzy mieli swoją bazą na terenie tego kraju.

– Jeśli w tamtym przypadku to było możliwe, to dlaczego teraz miałoby nie być – pyta Borrell.

Mechanizm pewnie mógłby rzeczywiście być podobny, jednak już skala przedsięwzięcia – nie. Konfiskata środków należących do Rosji wprowadziłaby w poważne zaniepokojenie innych partnerów Unii i Stanów, którzy również są na bakier z demokracją, w tym Chiny czy monarchie Zatoki Perskiej. Niektóry eksperci uważają, że zagrożona byłaby sama stabilność finansów międzynarodowych. Na tych właśnie obawach gra Moskwa.

– To, co proponuje Borrell, to jest czyste bezprawie – stwierdził w poniedziałek w wywiadzie dla RIA Nowosti wiceszef rosyjskiej dyplomacji Aleksander Gruszko.

Ale mimo to inicjatywa Borrella ma spore szanse powodzenia. Jego ocenę podzielają zachodni przywódcy. Prezydent Biden zlecił analizę opcji prawnych, które prowadziłyby do takiej konfiskaty. Zdaniem sekretarz skarbu Janet Yellen konieczne byłoby przeforsowanie stosownej ustawy przez Kongres, gdzie jednak dałoby się zebrać niezbędną w tym celu większość. Za konfiskatą rezerw walutowych Banku Rosji jest też minister gospodarki i finansów Francji Bruno Le Maire. Nad Sekwaną zamrożono 22,8 mld dol. aktywów rosyjskiego banku centralnego.

Jean-Marc Thouvenin, profesor prawa międzynarodowego na Uniwersytecie Paris-Nanterre i doradca rządu Ukrainy w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości, uważa, że pomocna przy takiej konfiskacie byłaby uchwała większością głosów Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Owszem, nie byłaby ona prawnie zobowiązująca. Ale co z tego, że Rosja nie musiałaby jej wprowadzić w życie? – pyta profesor Thouvenin. – Ważne, że kraje, które poczuwają się do takiego procederu, miałyby podstawę prawną do jego przeprowadzenia – dodaje.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Szef dyplomacji UE: Potraktować Rosję jak Afganistan rządzony przez talibów

Josep Borrell, szef unijnej dyplomacji w rozmowie z "Financial Times" stwierdził, że należy rozwa...

Pomocny może być też przykład Iraku, który na mocy uchwały ONZ musiał przekazać Kuwejtowi kompensacje za zniszczenia dokonane w 1991 r. w pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej. Środki na ten cel były pobierane z dochodów z eksportu irackiej ropy. Proceder zakończył się dopiero w lutym tego roku – znowu za sprawą uchwały ONZ.

Propozycja Borrella nabiera specjalnego znaczenia z uwagi na rosnącą rolę, jaką ma Unia w odbudowie Ukrainy. Komisja Europejska przyjęła podanie ukraińskich władz o przystąpienie do Unii. Można spodziewać się wkrótce rozpoczęcia rokowań akcesyjnych.

Center for European Policy Research (CEPR) uważa, że środki na odbudowę powinny zostać przeznaczone również na spełnienie przez Kijów kryteriów członkostwa. Tak zrodziłoby się nowoczesne państwo spełniające nie tylko normy prawa europejskiego, ale także mogące się pochwalić przyjazną dla środowiska gospodarką. Zdaniem autorów analizy priorytetem powinny być przy tym nie kredyty preferencyjne, ale granty. Jak w Planie Marshalla, który dzięki hojności Ameryki uwolnił szybki wzrost gospodarczy zachodniej Europy po wojnie.

Koszty odbudowy Ukrainy są trudne do oszacowania, także z powodu wciąż toczących się działań wojennym. Zwykle ocenia się je jednak na przynajmniej 500 mld dol. Tyleż miałyby być warte aktywa rosyjskich oligarchów zdeponowane na Zachodzie. Ich konfiskata także napotkałaby jednak na poważne problemy prawne. Być może warunkiem jej przeprowadzenia byłoby sięgnięcie do prawa karnego.