PIE: Kryzys gospodarczy wywołany wojną będziemy odczuwać przez lata

Wojna na długie lata obciąża ścieżki rozwojowe państw - zniszczeniu ulega infrastruktura, następuje utrata zasobów gospodarczych, załamuje się funkcjonowanie kluczowych sektorów, a koszty ciążą na rozwoju przez dekady po ustaniu walk.

Jakie będę koszty gospodarcze obecnej wojny przeciw Ukrainie na razie trudno ocenić, ale jak przypominają eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego, łącznie konflikty zbrojne w latach 1970-2014 obniżyły wielkość gospodarki światowej o 12 proc. Zaś w przypadku Ukrainy w wyniku rosyjskiej aneksji Krymu i konfliktu w Donbasie średnia utrata PKB w latach 2014-2020 wynosiła ok. 20 proc. Wynikało to w dużej mierze z faktu, iż produkcja przemysłowa w regionie donieckim wynosiła zaledwie 50 proc. poziomu sprzed 2014 r., a w rejonie Ługańska – 35,6 proc.

Obecna wojna oznacza dla ukraińskiej gospodarki potężną recesję. Już teraz walki toczą się w regionach odpowiadających za ponad 55 proc. PKB Ukrainy, w tym na terenach najbardziej uprzemysłowionych. Szacuje się, że nawet połowa ukraińskich firm wstrzymała działalność, a wpływy fiskalne spadły aż siedmiokrotnie.

- Jednak ze względu na zasięg globalnych współzależności gospodarczych skutki wojny będą odczuwane przez większość krajów Unii Europejskiej. Dla Polski wojna w Ukrainie oznacza wyzwanie związane z bezprecedensową liczbą uchodźców, dalszy wzrost inflacji i pogorszenie struktury długu publicznego – ocenia Piotr Arak, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

W reakcji na rosyjsko-białoruską inwazję na Ukrainę cena baryłki ropy Brent na światowych rynkach wzrosła nawet o 44 proc., a ceny żywności wzrosły w porównaniu do wyników z lat 2014-2016 o 40,7 proc. Skutki tego nie ominą również Polski – średnioroczna prognoza inflacji dla naszego kraju na 2022 r. wzrosła o 3,5 pkt. proc. i wynosi dziś 10,8 proc. – wynika z raportu PIE.

Czytaj więcej

Finanse

USA zmieniają zdanie. Rosja nie spłaci długu w dolarach

Stany Zjednoczone nie pozwolą już Rosji spłacić zadłużenia w dolarach z kont w amerykańskich bankach. Zakaz obowiązuje od poniedziałku, czyli odkrycia rosyjskiego ludobójstwa w ukraińskiej Buczy.

- Najmocniej podrożeją żywność i energia. Poza zaburzonymi łańcuchami dostaw produktów żywnościowych, trzeba też wziąć pod uwagę spowodowane sankcjami ograniczenie eksportu nawozów, co zwiększy koszty produkcji żywności – zaznacza Jakub Rybacki, zastępca kierownika w zespole makroekonomii w Polskim Instytucie Ekonomicznym. - Rosyjska agresja na Ukrainę wpłynęła także na wzrost oczekiwanych stóp procentowych w Polsce. Jako kraj sąsiadujący z terenem objętym wojną możemy spodziewać się też pogorszenia struktury polskiego długu publicznego i zwiększenie kosztów jego obsługi. Oznacza to zwiększoną emisji obligacji krótkoterminowych, a także wyższą rentowność polskich obligacji skarbowych – mówi.

Zmiany dotkną też eksport i import. W 2021 r. do Ukraina odpowiadała za 2,2 proc. polskiego eksportu towarów – popyt na te produkty ulegnie załamaniu. Polska będzie musiała zmienić też łańcuchy dostaw metali - w 2021 r. blisko 10 proc. sprowadzonego żelaza i stali pochodziło z Ukrainy, a drugie tyle trafiało do nas z Rosji i Białorusi. Dostawy ze Wschodu będą trudne do zastąpienia. Ukraina jest też ważnym dostawcą olejów roślinnych, półproduktów do produkcji pasz, miodu oraz niektórych półproduktów z drewna.

W ujęciu globalnym, wojna obniża bezpieczeństwo żywnościowe na świecie, ponieważ Rosja i Ukraina zajmują odpowiednio 1. i 5. miejsce w światowym eksporcie pszenicy, oraz są liczącymi się dostawcami innych produktów rolnych. Wybuch wojny i obawa o przerwanie dostaw skutkowały wzrostem cen zbóż i innych artykułów rolnych na rynkach światowych.

Polskie bezpieczeństwo żywnościowe nie jest jednak zagrożone; w produkcji zbóż, nabiału i mięsa Polska jest samowystarczalna, a import z Rosji i Ukrainy stanowi tylko niewielką część krajowej konsumpcji. Krajami UE, które najdotkliwiej odczują wzrost cen żywności są Rumunia, Łotwa i Słowacja – według danych Eurostatu w tych państwach wydatki na produkty spożywcze stanowią największą część koszyka. Już w styczniu zmiana cen żywności odpowiadała za 40 procentowy wskaźnik inflacji w tych krajach.

Dalej, nieodłącznym elementem każdej wojny jest szok energetyczny. Wojna przeciw Ukrainie też wpłynęła na ceny surowców energetycznych, w szczególności ropy naftowej. Dalsze zmiany cen surowców energetycznych będą zależeć od sankcji nakładanych na Rosję i Białoruś, a także od odwetowych działań rosyjskich. Z kolei wzrost cen paliw najsilniej odczują konsumenci w Luksemburgu, Słowenii i na Węgrzech. W styczniu wzrost cen paliw pośrednio dodał do inflacji w Luksemburgu 3,2 pkt. proc., w Słowenii 2,0 pkt. proc., a na Węgrzech 1,5 pkt. proc., co stanowi kolejno 81 proc., 73 proc. oraz 27 proc. inflacji w tych krajach– szacuje PIE.