Czarny czwartek na rynkach

Panika – to słowo najlepiej oddaje nastroje, jakie panowały w czwartek na światowych giełdach, choć dzień wcześniej amerykański bank centralny, Rezerwa Federalna, ogłosił nowy program na rzecz pobudzenia koniunktury, tzw. operację twist (patrz ramka).

WIG20 tąpnął wczoraj o 7,3 proc., najbardziej od lutego 2009 r., gdy końca dobiegała bessa po ostatnim kryzysie finansowym. Przebił w efekcie minima trwającej od końca kwietnia fali spadkowej i znalazł się najniżej od dwóch lat. Niewiele mniejsze spadki odnotowały inne warszawskie indeksy.

Minorowe nastroje panowały też na zachodnich giełdach. Paneuropejski wskaźnik Stoxx 600 tąpnął o 4,6 proc. Gdy zamykaliśmy to wydanie "Rz", amerykański S&P tracił 2,8 proc. Gwałtownie zniżkowały też te surowce, na które popyt jest mocno uzależniony od koniunktury w światowej gospodarce, np. miedź i ropa naftowa.

Odwrót inwestorów od aktywów uważanych za ryzykowne skutkował wczoraj także silną przeceną złotego. Za euro było trzeba było po południu zapłacić nawet 4,53 zł, najwięcej od czerwca 2009 r. Od początku lipca br. wspólna unijna waluta umocniła się wobec polskiej już o 15 proc. Dolar kosztował wczoraj nawet 3,36 zł, najwięcej od czerwca ub. r.

– Gospodarka światowa mierzy się z ogromnymi przeciwnościami. Spowolnienie gospodarcze jest poważne, a Europie i USA grozi nawrót recesji – wyjaśnił te zawirowania na rynkach Patrick Legland, główny analityk banku Societe Generale. Potwierdzeniem tego, że światowa gospodarka słabnie, były wczorajsze dane.

Oparty na sondażach wśród menedżerów przedsiębiorstw indeks PMI mierzący aktywność w przemyśle i usługach strefy euro spadł w sierpniu do 49,2 pkt, z 50,7 pkt miesiąc wcześniej – podała obliczająca go firma Markit. Każdy odczyt tego wskaźnika poniżej 50 pkt oznacza, że sektory te się kurczą. Po raz ostatni zdarzyło się to w lipcu 2009 r. – To najsilniejszy jak dotąd dowód, że ten region stoi na krawędzi recesji – podsumował Ben May, ekonomista z Capital Economics. Aktywność przemysłowa spada także w Chinach, największej gospodarce wschodzącej. Wyrażający ją indeks PMI, obliczany przez bank HSBC, spadł z 49,9 pkt w sierpniu do 49,4 pkt w bieżącym miesiącu.

Jak wynika z ankiety przeprowadzonej przez agencję Reutera, ekonomiści nie wierzą, że nowy program stymulacyjny Fedu będzie w stanie rozruszać gospodarkę. Szansę na to, że tak się stanie, ocenili jedynie na 15 proc. – Wielu inwestorów żywiło nadzieję na bardziej zdecydowane kroki amerykańskiego banku centralnego – powiedział Piotr Bujak, szef zespołu analityków banku Raiffeisen.

– Rynki wreszcie zrozumiały, że Fed nie może już nic zrobić dla gospodarki – dodał Michael Feroli, główny ekonomista banku JPMorgan Chase. Fed nie tylko nie zdołał poprawić nastrojów uczestników życia gospodarczego, ale wręcz je popsuł komunikatem, w którym uzasadnił operację twist. Namalował w nim bowiem czarny obraz największej gospodarki świata. – Zamiast proponować kolejne rozwiązania, które nie mogą zadziałać, Fed powinien był po prostu wyrazić zaufanie do gospodarki – ocenił David Kelly, główny strateg walutowy JPMorgan Funds.

– Jeśli gospodarka nie będzie się rozwijała, państwom z obrzeży strefy euro będzie jeszcze trudniej wyrwać się z kryzysu fiskalnego – zauważył Niels From, analityk banku Nordea.

To powodowało, że nowe rekordy osiągnęły notowania kontraktów CDS na obligacje wielu państw strefy euro ubezpieczające posiadaczy ich obligacji na wypadek niewypłacalności emitenta. Do historycznego maksimum wzrosły nawet wyceny CDS na obligacje Niemiec, największego gwaranta pomocy finansowej dla państw z obrzeży strefy euro. Paradoksalnie, jednocześnie ucieczka inwestorów ku bezpiecznym aktywom sprowadziła do najniższego poziomu w historii rentowność (porusza się odwrotnie do ceny) niemieckich obligacji dziesięcioletnich.

Wyraźnie taniały wczoraj natomiast CDS na obligacje Grecji. Analitycy tłumaczyli to nowymi oszędnościami, jakie ogłosił w środę rząd w Atenach, oraz deklaracją unijnego komisarza ds. gospodarczych i walutowych Ollego Rehna, że UE nie dopuści do niekontrolowanej upadłości Grecji lub jej wystąpienia ze strefy euro.