Na problem zwrócił nam uwagę założyciel jednej z fundacji, które powstały po zeszłorocznej agresji Rosji na Ukrainę w celu wspierania tego państwa.
– Zbieranie pieniędzy na cele charytatywne przez Facebook (np. za pomocą zrzutek z okazji czyichś urodzin) stało się popularną i efektywną metodą zbierania datków. Niemożność korzystania z tych narzędzi jest dużą przeszkodą w pozyskiwaniu funduszy dla małych, działających dopiero od kilku miesięcy fundacji takich jak nasza – tłumaczy Leopold Łysogórski z fundacji Europa Invicta. – W podobnej do nas sytuacji znajdują się dziesiątki, jeśli nie setki innych fundacji, które powstały w 2022 r. – dodaje.
Czytaj więcej
Prezes UOKiK Tomasz Chróstny sprawdza zasady pobierania płatności od osób, które chcą pomóc ukraińskim ofiarom rosyjskiej agresji wojskowej.
Nie dla nowicjuszy
Ale by korzystać ze wspomnianego narzędzia do zbiórek pieniędzy na Facebooku, organizacja musi być wpisana we właściwym rejestrze w danym kraju lub regionie. W przypadku Polski jest to „Wykaz organizacji pożytku publicznego”, dostępny m.in. na stronie Narodowego Instytutu Wolności.
Art. 22 ust. 1 ustawy o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie stanowi, że uzyskać status OPP może tylko organizacja, która prowadzi opisaną w tym akcie działalność nieprzerwanie przez dwa lata. Fundacje założone w 2022 r. zyskają go więc w 2024 r. Chodzi o działalność na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, jeśli jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną. W przypadku stowarzyszeń działalność ta nie może być prowadzona wyłącznie na rzecz członków stowarzyszenia.
Jeśli organizacja otrzyma status organizacji pożytku publicznego w danym roku do 30 listopada włącznie (nadaje go sąd), w kolejnym będzie także uprawniona do otrzymania 1,5 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych. Wiąże się z tym też obowiązek złożenia sprawozdania finansowego.
– Trudno nam powiedzieć, dlaczego Facebook uzależnia możliwość prowadzenia na swoim portalu zbiórek przez organizacje pozarządowe od tego, czy dana organizacja jest organizacją pożytku publicznego. Działalność charytatywną prowadzą przecież nie tylko organizacje pożytku publicznego, ale też np. stowarzyszenia czy fundacje, które tego statusu nie mają i nie zamierzają się o niego starać – informuje biuro prasowe Narodowego Instytutu Wolności. Firma Meta nie udzieliła nam komentarza w tej sprawie.
– Organizacje pożytku publicznego to specjalna kategoria organizacji pozarządowych, które spełniają bardziej rygorystyczne wymagania dotyczące przejrzystości działania i wewnętrznej kontroli – tłumaczy Ewa Kulik-Bielińska, dyrektorka Fundacji im. Stefana Batorego. – Samo wpisanie w statucie pewnych standardów nie oznacza, że fundacja lub stowarzyszenie je spełnia. Ani że prowadzi działalność pożytku publicznego. To można sprawdzić dopiero w praktyce – mówi.
I dodaje, że wymóg dwóch lat działalności wziął się stąd, że w pierwszych latach po wprowadzeniu instytucji OPP status ten dostawały organizacje świeżo zakładane, które nie legitymowały się żadnym dorobkiem czy historią, ale miały w statucie wymagane prawem zapisy.
Status to za mało
– Paradoksalnie, organizacji nowo założonej łatwiej było otrzymać 1 proc. podatku, niż organizacji o długim stażu działania w sferze pożytku publicznego - dostosować się do nowych wymogów OPP – tłumaczy Ewa Kulik-Bielińska. – W efekcie część organizacji, które uzyskały wówczas status OPP, nie przestrzegała wymaganych standardów, a działalność, którą prowadziły, niekoniecznie spełniała kryteria działalności pożytku publicznego. W ten sposób, zamiast podnosić zaufanie do organizacji o takim statusie, niszczyły je – dodaje.
OPP to wciąż niewielka część wszystkich fundacji i stowarzyszeń. – Dlatego uważam, że możliwość organizacji takich zbiórek powinna być otwarta dla wszystkich. Ale wiadomo, komercyjny podmiot może określić te zasady, jak chce – przyznaje dyrektorka Fundacji Batorego. I dodaje, że dzięki zmianom w ustawie o stowarzyszeniach nowo powstałe organizacje mogę się ubiegać o dotacje od samorządu, instytucji centralnych i darczyńców prywatnych.
