Reklama

Samorządy to nie tylko wydawanie pieniędzy

Samodzielność finansowa jest niezbędnym warunkiem suwerenności samorządów, lecz ich sprawczość nie powinna się ograniczyć do efektywnego zarządzania pieniędzmi.

Publikacja: 17.03.2025 04:50

Które elementy zapewnią samorządom odpowiednią sprawczość? – zastanawiali się uczestnicy sympozjum n

Które elementy zapewnią samorządom odpowiednią sprawczość? – zastanawiali się uczestnicy sympozjum naukowego w Krynicy-Zdroju

Foto: mat. pras.

Samorządy cieszą się wysokim, bo 70-proc., zaufaniem społecznym, znajdują się pod wnikliwym nadzorem społecznym, najszybciej mogą zareagować na różne problemy i wyzwania, bo mają największą wiedzę o potrzebach lokalnych. A mimo to są niedoceniane – uważa Małgorzata Małuch, wójt gminy Sękowa, prezes zarządu Forum Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Małopolski. – Obserwuję jak przez ostatnie lata zaciska się nam gorset na szyi. Często regulacje centralne nie uwzględniają specyfiki gmin.

Ona, inni samorządowcy, ekonomiści, naukowcy i studenci Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz innych małopolskich uczelni rozmawiali o roli samorządu lokalnego i jego miejscu w życiu społecznym podczas 55. sympozjum naukowego z cyklu „Współczesna gospodarka i administracja publiczna” zorganizowanego przez Fundację GAP w Krynicy-Zdroju.

Czytaj więcej

Dwukadencyjność i finanse samorządu – co dalej?

– Reforma dochodów wprowadzona w tym roku poprawiła kondycję finansową samorządów, a przekazanie do budżetów lokalnych o ponad 24 mld zł więcej pieniędzy niż rok temu jest wysiłkiem dla całego budżetu – podkreśliła Hanna Majszczyk, wiceminister finansów. Przypomniała podstawowe zasady reformy finansów samorządowych i zaznaczyła, że do ustawy wpisano monitoring jej rezultatów. To oznacza, że w tym i w przyszłym roku rząd oraz reprezentacje samorządów lokalnych zastanawiać się będą nad tym, czy i jakie korekty zasad finansowania lokalnego są potrzebne. Dopiero w 2027 r., gdy przestaną obowiązywać rozwiązania przejściowe, możliwa będzie ocena, w jaki sposób nowy system dochodów wpłynął na samodzielność samorządów oraz czy i jak zapewnił rozwój lokalny.

Prof. Tadeusz Markowski z Uniwersytetu Łódzkiego zwrócił uwagę na to, iż nierozwiązanym problemem jest dbałość o planowanie przestrzenne i podatki lokalne, w tym majątkowe. Jego zdaniem trudno będzie samorządom (i administracji centralnej) poradzić sobie z wyzwaniami dotyczącymi obronności i cyfryzacji bez spójnej koncepcji planowania przestrzennego. – W świecie na planowaniu przestrzennym zarabiają samorządy, a w Polsce tracą, a zarabiają deweloperzy – dodał. Zapytał samorządowców, na ile zastanawiają się nad możliwością rozwoju, który nie jest oparty na wsparciu z pieniędzy UE.

Reklama
Reklama

– W strategii rozwoju Małopolski wpisanych jest siedem inteligentnych specjalizacji, w nich upatruję możliwości rozwojowych – odpowiedział Andrzej Bańka, zastępca dyrektora departamentu nadzoru właścicielskiego i gospodarki w małopolskim urzędzie marszałkowskim.

Czytaj więcej

W budżecie brakuje dużo pieniędzy. Czy podobnie będzie w 2025 roku?

Mirosław Czekaj, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, uważa, że samorządy są wiarygodnymi partnerami finansowymi. Bank jest operatorem największego obecnie programu pożyczkowego dla samorządów z pieniędzy KPO – to ok. 40 mld zł przeznaczonych na zieloną transformację. Przyznał, że początkowo samorządy ostrożnie analizowały program i oczekiwały przede wszystkim dotacji. Ale zasady programu są na tyle atrakcyjne, że coraz więcej samorządów jest nim zainteresowanych. Najwięcej umów i o największej wartości podpisano z samorządami z województw: małopolskiego, kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego.

O konieczności zastanowienia się nad finansami, tak w skali makro jak i mikro, mówił z kolei dr Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych.

– Dzięki reformie dochodów samorządy otrzymały więcej pieniędzy, zniwelowano ubytki w podatku PIT spowodowane rozwiązaniami sprzed kilku lat, lecz dziura w finansach publicznych została. Rzeczywisty deficyt wynosi ponad 300 mld zł – wskazał Dudek. Jego zdaniem nie jest rozważne patrzenie na finanse samorządowe w oderwaniu od kondycji finansowej państwa. Przestrzegał, by tego nie robić i by oceniać, czy samorządy będzie stać na utrzymanie poszczególnych inwestycji. – Sytuacja finansowa państwa jest trudna, nie do utrzymania w dłuższej perspektywie, potrzebne będą nowe rozwiązania: podniesienie podatków lub ograniczenie wydatków – ocenił Dudek. Zapytał retorycznie, kto to zrobi i dodał, że przy analizowaniu sprawczości nie uda się uciec od odpowiedzialności, od tego, kto odpowiada za decyzje, a kto ponosi koszty.

Czytaj więcej

Ranking Samorządów „Rzeczpospolitej” 2024. Znamy już zwycięzców
Reklama
Reklama

Eksperci zastanawiali się także, czy to właśnie finanse są w stanie zapewnić samorządom sprawczość, czy potrzebne są inne elementy.

– Zaczęliśmy mylić samorząd z administracją samorządową, a to obywatele są samorządem – uważa dr hab. Wojciech Misiąg, z Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Według niego, zaangażowanie mieszkańców w działalność na rzecz lokalnych społeczności jest sporym wyzwaniem dla administracji samorządowej. Jest to trudne, tym bardziej że edukacja obywatelska, pokazanie zasad partycypacji społecznej, praw i obowiązków względem społeczności lokalnych, czy państwa, nie jest mocną stroną edukacji szkolnej.

Sympozja naukowe z cyklu „Współczesna gospodarka i administracja publiczna” odbywają się od 1995 r. Ich inicjatorem jest prof. Jerzy Hausner, przez wiele lat wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, były wicepremier i minister gospodarki, były członek RPP, przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit oraz Rady Fundacji Gospodarki i Administracji Publicznej.

Finanse
Otwarta droga pomocy Ukrainie. Aktywa Rosji zamrożone bezterminowo
Finanse
Walka o zamrożone aktywa. Bank Rosji grozi Unii Europejskiej
Finanse
Zamrożone aktywa, ale roszczenia gorące. Tak Kreml chce zastraszyć Europę
Finanse
Osiem tysięcy wierzycieli Cinkciarza. Syndyk prześledzi księgi rachunkowe spółki
Materiał Promocyjny
Jak producent okien dachowych wpisał się w polską gospodarkę
Finanse
BIK w centrum innowacji: dane i edukacja napędzają rozwój sektora
Materiał Promocyjny
Lojalność, która naprawdę się opłaca. Skorzystaj z Circle K extra
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama