Holland, Smarzowski, Pasikowski w Gdyni, czyli mistrzowie trzymają się mocno

Agnieszka Holland zjechała do Gdyni po premierze „Franza Kafki” w Toronto i pokazie w San Sebastian. Film Holland jest kolejnym powrotem reżyserki do Czech, gdzie przecież kończyła szkołę filmową i gdzie zawsze dobrze się czuje.

Holland o Franzu Kafce

Opowiadając o wybitnym pisarzu, autorze „Procesu”, „Zamku”, „Ameryki”, pozwoliła sobie na swoisty eksperyment. Nie zaproponowała klasycznego biopica, postawiła na bardzo nowoczesne spojrzenie, wręcz rodzaj eksperymentu. Kalejdoskop, w którym odbiła się osobowość Kafki. Jego lęki, tęsknoty, przerażenie światem, a jednocześnie niezaspokojona potrzeba bliskości. To wszystko przetkała obrazami dzisiejszej Pragi i muzeum Franza Kafki. I tak rozchwianie przełomu wieków XIX i XX miesza się w filmie z nastrojami początku XXI wieku.

„Franz Kafka” intryguje. Holland buduje film ze scen, które portretują rodzinę i codzienne życie Kafki, z ujęciami z jego utworów, wspomnieniami, snami. I tym dzisiejszym spojrzeniem na pisarza, który urodził się i związany był z czeską Pragą, miał żydowskie pochodzenie, a pisał po niemiecku. Tej różnorodności podporządkowany jest obraz – raz kolorowy, raz czarno-biały, raz spokojny, innym razem rozchwiany, zwariowany.

Wspaniałe zdjęcia zrobił do tego filmu Tomasz Naumiuk. Miała też Holland szczęście, że do roli głównej znalazła Idana Weissa. Zaufała mu. Rola Kafki to praktycznie jego debiut ekranowy. Ale także Weissowi reżyserka zawdzięcza to, że jej film tak wiele mówi o współczesnych niepokojach. 

Smarzowski o przemocy domowej

Wojciech Smarzowski nie robi filmów nieważnych. „Dom zły”, dwa „Wesela”, „Róża”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Wołyń”, „Kler”. Wszystkie jego obrazy przenikliwie pokazują polskie losy, polski charakter, polskie traumy, polską mentalność. Wszystkie nakręcone są bez znieczulenia.

Teraz Smarzowski przywiózł do Gdyni „Dom dobry”. Może najskromniejszy swój film, praktycznie rozpisany na dwa głosy. Bo to jest rzecz o przemocy domowej. Wszystko zaczyna się pięknie. Gośka, młoda dziewczyna, spotyka swojego królewicza. W domu wulgarna, pozbawiona złudzeń matka i siostra, która już zdążyła poznać ciemne strony małżeństwa. A tu w internecie pojawia się królewicz. Może ma trochę za dużo lat i centymetrów talii. Może też nie jest tak naprawdę królewiczem, lecz miejskim urzędnikiem. Ale to szansa na miłość, na wspaniałe życie. I tak się ta bajka toczy. Aż do ślubu. Potem zaczyna się koszmar. Pogarda, groźby, lekceważenie, rękoczyny. Coraz bardziej brutalne.

Wojciech Smarzowski patrzy na ten koszmar oczami Gośki, coraz bardziej poniżanej, załamanej psychicznie, pogrążającej się w depresji. I stosuje zabieg, na jaki pozwala mu kino. Jakby chciał pokazać dwie drogi kobiety zniewolonej, poddanej koszmarnej fizycznej i psychicznej presji. A przy okazji zadaje, jak to on, mnóstwo pytań: o kondycję rodziny, społeczeństwa. O świat, w którym za zamkniętymi drzwiami mieszkania dochodzi do tak potwornych aktów przemocy.

Ma dwójkę znakomitych aktorów. Agata Turkot, znana dotąd głównie z kilkuset odcinków telenoweli „Leśniczówka”, tworzy na ekranie wizerunek kobiety, która coraz bardziej zagłębia się w przepaść. Partneruje jej, w bardzo trudnej roli, Tomasz Schuchardt. Jak to dobrze, że ten świetny, wrażliwy i inteligentny aktor wreszcie trafił do zespołu Smarzowskiego. W roli matki bezkompromisowa Agata Kulesza. Wszyscy filmowani przez specjalistę od efektów specjalnych Pawła Tyborę, który tu udowodnił, że jest też świetnym operatorem. Powstał film, który widza powala. Po wyjściu z kina trudno złapać oddech. 

Pasikowski o zamachu na papieża

I trzeci mistrz. Władysław Pasikowski. Podobno to Bogusław Linda powiedział mu, że chciałby zagrać w jego filmie, w którym miałby zabić papieża. I w „Zamachu na papieża” rzeczywiście jego bohater – stary pracownik służby wywiadowczej i genialny snajper – dostaje propozycję wykonania ostatniej misji. Ta propozycja wydaje się nie do odrzucenia. Sam Bruno ma już niewiele do stracenia – postępujący rak płuc w ostatnim stadium zostawia mu niewiele życia. Dwa, trzy miesiące. Ale na szali jest też życie jego córki, z którą stracił kontakt, gdy wyjechała z Polski w 1968 roku.