EnergaCAMERIMAGE 2022. „Może zginę w czasie rosyjskiego bombardowania, ale proszę - pomóżcie mojej ojczyźnie!”

To był ogromnie wzruszający moment gali otwierającej jubileuszowy, 30 EnergaCAMERIMAGE. Na scenę weszły dwie Ukrainki: dyrektorka Międzynarodowego Festiwalu Filmów Etnograficznych Tetiana Staniewa oraz jego dyrektorka programowa Elena Rubaszewska. Marek Żydowicz i jego ekipa zaprosiła tę imprezę do Torunia.

Drobna, ciemnowłosa Tetiana Staniewa nie mogła ukryć ogromnego wzruszenia. Mówiła łamiący się głosem:

— Mamy wspaniałą wiadomość, która dotarła do nas wczoraj. Miasto Chersoń zostało wyzwolone spod okupacji rosyjskiej. Nie wiem czy to największa niesprawiedliwość, jaka nastąpiła w historii dziejów, ale wiem, że od 24 lutego nie żyjemy. Nasze państwo nie żyje, nasze nadzieje nie żyją, my nie żyjemy. Nasza gospodarka i nasze codzienne życie zatrzymały się. Straciliśmy nasze domy, nasze plany, nasze marzenia, straciliśmy wielu naszych najbliższych. Miliony Ukraińców stało się uchodźcami. Stanęły wszystkie projekty artystyczne. Po pierwsze nie mamy na nie środków. Po drugie nasi reżyserzy, operatorzy, aktorzy zaciągnęli się do armii, żeby bronić naszego kraju, naszej wolności, naszej kultury tak ściśle związanej z kulturą europejską. Codziennie tracimy najpiękniejszych, najbardziej uzdolnionych ludzi. Niedawno w Chersoniu zginął bohater jednego z moich filmów dokumentalnych. Wszystko, co widzicie i słyszycie w wiadomościach to nie są obrazy z efektami specjalnymi. To jest świat, w jakim żyjemy na co dzień w Ukrainie. A ci wszyscy ludzie to nie aktorzy – powiedziała Staniewa i poprosiła, by uczcić chwilą ciszy pamięć tych, którzy odeszli na zawsze.

— Nie możemy planować naszej przyszłości, bo nie wiemy czy ją mamy. Za tydzień wrócę do Ukrainy. Nie wiem, może zginę w czasie rosyjskiego bombardowania. Gdybyśmy nie zobaczyli się nigdy więcej, proszę, wypełnijcie moje ostatnie życzenie: pomóżcie Ukrainie zwyciężyć, jak tylko możecie. Proszę, pomóżcie. Ja tak bardzo chcę żyć, ale nie chcę żyć bez mojej Ukrainy. Mamy marzenie: chcielibyśmy zaprosić was wszystkich w przyszłym roku do Ukrainy i cieszyć się życiem, festiwalem. Ale to będzie niemożliwe, jeśli Ukraina nie zwycięży.

Program tegorocznego festiwalu ekipa Staniewej przygotowywała zanim wybuchła wojna. Jego mottem było celebrowanie życia.

— Postanowiliśmy tego motta nie zmieniać — powiedziała dyrektora OKA. — Bo to życie chcemy dziś celebrować w każdej chwili.

Drugim motywem przewodnim tegorocznego przeglądu jest kultura, która staje się bronią.

— Chcemy uratować naszą tożsamość i pozostać takimi, jakimi jesteśmy dzisiaj. Wiemy, że wrogowi możemy przeciwstawić się nie tylko bronią. Że naszą ogromną siłą jest też nasza kultura — mówiła Staniewa na scenie kina w Jordankach.

Druga z przedstawicielek festiwalu Natalia Rubaszewska mieszka w Polsce już ponad osiem miesięcy

— Pamiętam, jak przyjechałem do Polski 27 lutego— wspominała na scenie. — Bez pieniędzy, bez dokumentów, bez żadnych rzeczy osobistych. Byłam kompletnie zagubiona. a po trzech dniach odebrałam telefon z EnergaCAMERIMAGE i znalazłam się w Toruniu. Spotkałam się z Markiem Żydowiczem, przedstawiłam mu dwa pomysły związane z moją pracą filmową. Pierwszym było zaprezentowanie kina ukraińskiego. Pokażemy w czasie festiwalu cztery znakomite ukraińskie tytuły. Drugi projekt to festiwal etnograficzny OKO. Kiedy tworzyłyśmy tę imprezę trzy lata temu, byłyśmy pełne energii. Myślałyśmy o tym, że powstanie przegląd, który przybliży do siebie różne kultury. Od tego czasu festiwal stał się czymś więcej: on niesie przesłanie tolerancji i pokoju, których tak bardzo świat potrzebuje. Dzięki pomocy Fundacji Tumult i EnergaCAMERIMAGE mamy okazję przedstawić publiczności zarówno filmy dokumentalne jak i reżyserów z całego świata. Zapraszamy na projekcje naszego festiwalu. Pokażemy też filmy ukraińskie. One nie biorą udziału w konkursie. To nie jest pora na to, aby walczyć o laury. Chcemy po prostu, aby zobaczyli państwo różnorodność kultury ukraińskiej.