Historia skupiona w soczewce

Niemiecki konstruktor Oskar Barnack chciał pozbyć się tradycyjnych ciężkich aparatów na płyty fotograficzne. Przerobił urządzenie do testowych ekspozycji filmu kinowego w aparat Ur-Leica (w języku niemieckim przedrostek „Ur" oznacza coś pierwszego, pierwotnego), który stał się pierwszym na świecie aparatem małoobrazkowym. Był rok 1914, który z czasem okrzyknięto datą przełomową w światowej fotografii. Dziewięć lat później wyprodukowano 25 prototypów aparatu małoobrazkowego 35 mm do celów testowych. Następnie, na wiosennych targach w Lipsku, zadebiutował już Leica A z wbudowanym składanym obiektywnym.

W 1932 r. używano ok. 90 tys. aparatów Leica, a do 1961 r. liczba ta wzrosła do miliona. W tym czasie pojawiały się, oczywiście, kolejne produkty. W 1954 r. zadebiutowała m.in. legendarna Leica M3 z mocowaniem bagnetowym i dalmierzem o dużym powiększeniu. Jak twierdzi producent, model ten wyznaczył koniec ery aparatów z gwintem do mocowania obiektywu. Przewijanie filmu stało się łatwiejsze dzięki dźwigni szybkiego naciągu.

Aparatów tej marki używał Elvis Presley. Obecnie, poza zawodowymi fotografami i entuzjastami marki, ich fanami są Lenny Kravitz, Scarlett Johansson, Brad Pitt czy Bruce Springsteen. Starsze modele sprzedawane są na aukcjach i osiągają rekordowe sumy. Przykładowo: w 2007 r. na aukcji w Wiedniu za model z 1923 r. zapłacono 336 tys. euro. Aparat pochodził ze słynnej prototypowej serii i był oznaczony numerem 107.

„Zwykła" leica, np. model X Vario, to również niemały wydatek – w tym przypadku niespełna 10 tys. zł. Dlaczego tyle? – Cena w gospodarce wolnorynkowej to sprawa umowna – odpowiada z uśmiechem Sławomir Kasper z firmy Millroy, która jest wyłącznym dystrybutorem na Polskę marki Leica. Ale już po chwili tłumaczy, że producent aparatów zatrudnia setki europejskich, również niemieckich (czytaj: jednych z najdroższych na świecie) inżynierów i techników. – Reżimy jakościowe w Leica Camera są wieloetapowe. Na przykład obiektyw: pierwsza kontrola na poziomie pojedynczej soczewki – pionowe krawędzie są ręcznie malowane na czarno, aby uniknąć wewnętrznych odblasków. Następny etap to sprawdzenie pracy samego obiektywu, a na końcu układu aparat plus obiektyw oraz adjustacja ręczna dalmierza. Ostatecznie do rąk klienta trafia zawsze produkt z certyfikatem jakości, ręcznie podpisanym przez konkretnego pracownika odpowiedzialnego za jakość danego obiektywu i aparatu.

Początki Leica to rok 1849, kiedy Carl Kellner, 23-letni mechanik i matematyk samouk, założył Instytut Optyczny w niemieckim mieście Wetzlar. Instytut zajmował się produkcją teleskopów, które były wyposażone w ortoskopowy okular achromatyczny zaprojektowany przez Kellnera. Nieco później poszerzono linię produktów o mikroskopy. W 1855 r. Kellner zmarł na gruźlicę (miał wtedy zaledwie 29 lat), a biznesem zajął się jego wieloletni wspólnik Friedrich Christian Belthle (który zresztą później ożenił się z wdową po zmarłym właścicielu). Ten z kolei sprowadził do firmy 22-letniego optyka Ernsta Leitza, który zasłynął z dużej precyzji i dbałości o szczegóły. Leitz radził sobie na tyle dobrze, że Belthle zrobił z niego wspólnika.

Cztery w jednym

W 1869 r. Belthle zmarł i wtedy Leitz stał się właścicielem firmy. Zaczął od reorganizacji i przestawienia się z montażu indywidualnego na produkcję seryjną. Musiał ją jednak wstrzymać, ponieważ w 1870 r. wybuchła, trwająca dziesięć miesięcy, wojna francusko-pruska. Firma przetrwała zawirowania historyczne i przez następne lata rozwijała się bardzo dynamicznie. Z czasem Leitz wprowadził do interesu swoich dwóch synów, w tym Ernsta Leitza II, który po śmieci ojca przejął przedsiębiorstwo. Wtedy firma nazywała się już Ernst Leitz K.G. Wetzlar, a Leitz II prowadził prace nad kolejnym produktem – lornetką Leitz Binocle 6 x 18. Na przełomie XIX i XX w. Leitz rozpoczął także produkcję obiektywów fotograficznych przeznaczonych do aparatów dużego formatu. Kilka lat później do Wetzlar na zaproszenie Leitza przyjechał specjalista od mechaniki precyzyjnej Oskar Barnack, by – jak się okazało – odegrać ogromną rolę w dziejach firmy. Firmy, która dziś nazywa się Leica. Od nazwiska Leitz i dwóch pierwszych liter wyrazu „camera".

– W 1998 r. Leica podzieliła się na trzy, a ostatnio na cztery, niezależne podmioty – mówi Sławomir Kasper. Są to Leica Camera, Leica Microsystems, Leica Biosystems oraz Leica Geosystems. Oczywiście marka słynie przede wszystkim z wysokiej klasy aparatów fotograficznych. Ale w ofercie ma też mikroskopy oraz produkty i systemy do pomiarów geograficznych.

Sporo środków Leica przeznacza nie tylko na rozwój, ale także wspieranie kultury fotograficznej. Konkurs Oscara Barnacka jest jednym z najbardziej prestiżowych na świecie, a galerie Leica, w tym warszawska, to miejsca promocji niezapomnianych kadrów i ujęć. – Produkcja wystaw fotograficznych na najwyższym poziomie to nie lada wyzwanie. Do tego kosztowne – przekonuje Sławomir Kasper. I wspomina, jak na wystawę prac Elliota Erwitta przyszło 2,5 tys. osób. A w kolejnych dniach ludzie z całej Polski zjeżdżali na ulicę Mysią, by podziwiać prace jednego z najwybitniejszych fotografów.

Wielki M, mały X

Leica nie tylko przetrwała zawirowania historyczne, ale także zdołała się rozwinąć i zbudować silną markę. Jak sobie radzi na rynku w XXI w.? W 2012 r. sprzedaż jej produktów wzrosła o 10 proc. Wynik byłby jeszcze lepszy, ale zakłady produkcyjne nie były w stanie pracować wydajniej. W efekcie na obiektyw Leica 90 mm Summicron-M ASPH f/2.0 trzeba było zapisać się w kolejkę i cierpliwie czekać blisko... dwa lata. Dlatego w ub.r. firma skoncentrowała się głównie na zwiększeniu wydajności swoich fabryk, z pomocą Blackstone Group LP, która od paru lat ma 44 proc. udziałów w Leica Camera.

Dużym sukcesem firmy był model M9 – pierwszy pełnoklatkowy aparat dalmierzowy. Jego następca, zaprezentowany we wrześniu 2012 r. model M, stał się prawdziwym sprzedażowym hitem.

W tej beczce miodu jest też łyżka dziegciu. Leica ma na swoim koncie wpadkę marketingową. Prezentacja modelu M9 była wielkim wydarzeniem. Firma chciała powtórzyć ten sukces i zorganizowała podobną imprezę, „The Mini M", przy okazji premiery kolejnych aparatów. Fani marki byli przekonani, że doczekają się nowego modelu z serii M. Tymczasem Leica zaprezentowała aparat kompaktowy z rodziny X, z niższej, mniej profesjonalnej półki. Kampania przeszła do historii jako wydarzenie wywołujące wiele spekulacji i jeszcze więcej rozczarowań. Skruszeni przedstawiciele Leica przeprosili i poinformowali, że nie powinni tak pogrywać z serią M.