Od 1 stycznia 2009 r. przestały obowiązywać trzy stawki podatkowe na poziomie 19, 30 i 40 proc. W zamian wszyscy, których roczne dochody nie przekroczą 85,5 tys. zł, zapłacą podatek w wysokości 18 proc. Pozostali podatnicy oddadzą fiskusowi od dochodów powyżej 85,5 tys. zł 32 proc. swoich dochodów.

Dzięki obniżce stawek podatku PIT (uchwalonej jeszcze przez poprzednią koalicję rządową) otrzymamy w tym roku dodatkowo od kilkudziesięciu nawet do kilku tysięcy złotych.

Według danych KPMG spora grupa podatników dzięki obowiązującym nadal ulgom i możliwości rozliczania się z małżonkiem efektywnie zapłaci fiskusowi zaledwie 15-proc. podatek. Ministerstwo Finansów liczy, że zaoszczędzone pieniądze wrócą do budżetu w postaci podatków pośrednich.

Izba Skarbowa w Białymstoku wyliczyła, że każdy, kto dziś zarabia 2,5 tys. netto, rozliczając się zgodnie ze starą trójstopniową skalą, zapłaciłby 5114 zł podatku. Po zmianie, zgodnie z nową skalą, zapłaci natomiast 4844 zł. Zyska więc rocznie 270 zł. Jednak już przy miesięcznych zarobkach rzędu 5 tys. zł netto w portfelu zostanie w ciągu roku 2275 zł ekstra. A im zarobki wyższe, tym zysk większy – bo jeśli miesięcznie odbieramy pensję równą 7,5 tys. zł, na obniżce PIT zarobimy 5696 zł rocznie.

– Co prawda swój roczny podatek za 2009 r. według nowej skali będziemy wyliczać dopiero w okresie od stycznia do kwietnia 2010 r., niemniej pozytywne zmiany w naszych portfelach odczujemy już pod koniec stycznia 2009 r. – wyjaśnia Radosław Hancewicz, rzecznik prasowy Izby Skarbowej w Białymstoku. – Wtedy od naszego wynagrodzenia pobrana zostanie po raz pierwszy niższa zaliczka na podatek dochodowy.

Zdaniem Ministerstwa Finansów obniżka podatków dochodowych wpłynie na podtrzymanie konsumpcji indywidualnej. – W sumie w kieszeniach podatników w 2008 r. w porównaniu z 2007 r. zostanie 32 mld zł, z czego tylko 5,2 mld zł przypada na drugą i trzecią grupę podatkową – wyjaśnia Elżbieta Suchocka-Roguska, wiceminister finansów. – Jeżeli tylko część tej kwoty zostanie wydana, a sądzę, że może to być całość, to gospodarka też odczuje pozytywny efekt cięcia stawek PIT.

Prof. Jerzy Osiatyński z PAN zaznacza, że spora część tej kwoty to efekt obniżenia składki rentowej, a ona została już skonsumowana w 2008 r. – 19,9 mld zł z tej kwoty jest skutkiem obniżenia składki o 2 pkt proc. – argumentuje Osiatyński.

Tylko 8 mld zł jest skutkiem redukcji podatku od dochodów osobistych ludności. O tyle zmniejszą się wydatki państwa.

Szacunki rządu podziela natomiast Ryszard Petru z SGH. – Zarabiający niespełna 2 tys. zł zyskają na obniżce podatku sto kilkadziesiąt złotych. Ale takich jest większość i wszyscy oni wydadzą nadwyżkę co do grosza – mówi ekonomista. – To zapewne przyczyni się do wsparcia konsumpcji.

Według profesora Stanisława Gomułki, byłego wiceministra finansów, obniżanie podatków to efektywny sposób na podtrzymywanie konsumpcji. Ale w obecnej sytuacji plany rządu niekoniecznie muszą się spełnić. – Musimy utrzymywać deficyt na określonym poziomie, więc obniżka PIT oznacza podniesienie podatków w innym miejscu – głównie akcyzy – mówi ekonomista. Jednak analitycy ostrzegają, że w obliczu kryzysu gospodarczego Polacy mogą ograniczyć konsumpcję, a już od dwóch lat dochody z podatku od towarów i usług są niższe od planowanych.

Dlatego profesor Gomułka obawia się, że w 2009 r. cięcia wydatków budżetowych okażą się niezbędne. Skutki dostosowywania wydawanych kwot do dochodów nie będą więc zbyt korzystne dla gospodarki.