Takie obciążenia uniemożliwiają wzrost efektywności działania, hamując rozwój. Według szefa Banku BPS, aby banki spółdzielcze osiągnęły – podobnie jak komercyjne – wynik finansowy brutto za 2015 r. na poziomie 30 proc. wyniku na działalności bankowej, musiałyby obniżyć koszty funkcjonowania o 316 mln zł (16 proc.). Obecnie wskaźnik C/I (kosztów do dochodów) banków spółdzielczych sięga 74 proc. (w komercyjnych jest to ok. 56 proc.).

Z argumentami szefa BPS zgodzili się inni uczestnicy debaty. Według prof. Piotra Masiukiewicza obciążenia banków spółdzielczych należy oceniać nie tylko przez pryzmat podatków, ale także parapodatków oraz specyficznych obowiązkowych opłat. Wydaje się, że rozmiary obciążeń przekroczyły już poziom wytrzymałości podatkowej. Jednocześnie zalecenia dyrektywy UE dotyczące amortyzowania udziałów spółdzielczych oznaczają zatracenie idei spółdzielczości i generują kolejny koszt. BS mają pomysły na dalszy rozwój, ale do tego potrzeba kapitałów. Warto rozważyć ustawowe wprowadzenie możliwości emisji tzw. udziałów wieczystych. Obniżenie wypłat dywidendy, prawdopodobne w najbliższych latach, nie będzie zachęcać udziałowców do inwestowania w banki. A zwiększanie obciążeń fiskalnych w całym sektorze może też zahamować repolonizację.

W poszukiwaniu modelu

Unormowanie kwestii finansowych to podstawa dalszego rozwoju sektora spółdzielczego. Jak zwiększyć udział tego sektora w gospodarce – zastanawiał się prof. Stanisław Kasiewicz. Podkreślił aktywność kredytową BS w finansowaniu przedsiębiorstw, zwłaszcza mikro- i średnich, w okresie kryzysu, co oznaczało jednak pogorszenie portfela kredytowego. W działalności sektora spółdzielczego w fazie kryzysu finansowego funkcje ekonomiczne i społeczne były niemal zrównoważone. Miało to duże znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich i lokalnych społeczności. Tymczasem spółdzielcy mają 8–9-proc. udział w aktywach sektora bankowego, w kredytach jest to 7–8 proc., a największy jest w zatrudnieniu – ok. 20 proc. Lekarstwem na zbyt mały udział BS w sektorze bankowym byłoby stworzenie przez władze pozytywnego klimatu wokół instytucji bankowych, a także szersze zastosowanie zasady proporcjonalności w ocenie projektów regulacji finansowych w układzie krajowym i UE.

Piotr Chrzanowski, wiceprezes Banku BPS, podkreślił, że mimo wszystkich obciążeń model bankowości spółdzielczej nie wyczerpał się, wymaga tylko modyfikacji. Ich kapitał tworzył się lokalnie, z kumulacji zysku, z organicznego rozwoju, i nie miał zewnętrznego zasilania. Banki spółdzielcze utrzymują placówki w małych miejscowościach również po to, aby starsi, nieposługujący się internetem klienci nie zostali wykluczeni.

Czy banki spółdzielcze mają osiągać efektywność równą komercyjnym rywalom za wszelką cenę? Krystyna Majerczyk-Żabówka, prezes Krajowego Związku Banków Spółdzielczych, podkreśliła, że w całej Europie BS notują niższą efektywność i Polska nie jest tu wyjątkiem. Prezes przypomniała, że to właśnie banki spółdzielcze obsługują nie zawsze rentowne rządowe kredyty preferencyjne i programy pomocowe.

Zdzisław Kupczyk dodał, że mimo trudnych warunków makroekonomicznych banki spółdzielcze cieszą się zaufaniem i lojalnością klientów. W swojej codziennej pracy kierują się bowiem fundamentalną zasadą spółdzielczości, wspólnoty własnych interesów z interesami swoich członków i klientów.