Nie zawsze przyjmowanie nowego nazwiska jest związane z zawarciem związku małżeńskiego. Zdarza się, że zmiana następuje z innych powodów.
Prośbę o zmianę może wnieść osoba zainteresowana, a imieniu osób małoletnich przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun). Osoby, które ukończyły 13 lat, muszą wyrazić na to zgodę.
Nie każde jednak imię i nazwisko może zostać zmienione. Wnioskodawca musi mieć ku temu ważne powody. Jakie akceptują urzędnicy? Gdy zmiana dotyczy imienia lub nazwiska ośmieszającego lub nielicującego z godnością człowieka albo takiego, które było bezprawnie zmienione. Imię i nazwisko można też zmienić na rzeczywiście używane lub na noszone zgodnie z prawem państwa, którego obywatelstwo też się posiada.
Zmienić imię lub nazwisko na podstawie polskich regulacji może nie tylko obywatel Polski. Przepisy dotyczą również bezpaństwowców, którzy stale przebywają w Polsce, oraz uchodźców, którzy motywują zmianę zagrożeniem życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa.
Przy zmianach trzeba oczywiście pamiętać o ograniczeniach. Nie można występować o nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej. To ograniczenie nie obowiązuje osób, które mają członków rodziny noszących wybrane nazwisko.
