Analiza: Stosunki chińsko-polskie w kontekście interesów USA i UE

Chiny, druga po USA gospodarka świata, nadal zachowują wysokie tempo rozwoju (ok. 7 proc. PKB rocznie). Udało się im przejęcie rynków handlowych Oceanii, większości Afryki i wielkiej części Ameryki Południowej.

Obecnie przykładają dużą wagę do platformy "16+1", czyli państw Europy Środkowo-Wschodniej, utworzonej w 2012 roku. Dzieje się to z uwagi na rozwój Nowego Jedwabnego Szlaku prowadzącego przez ten region w głąb Unii Europejskiej.

W ramach rywalizacji o wpływy handlowe na obszarze UE Waszyngton zabiega o Transatlantyckie partnerstwo handlowe i inwestycyjne (TTIP), jak oficjalnie nazywana jest przyszła umowa o wolnym handlu między Unią Europejską a USA, która ma doprowadzić do stworzenia największej strefy wolnego handlu na świecie.

TTIP docelowo ma wykraczać dużo dalej niż dotychczasowe porozumienia polegające na redukcji stawek celnych. W swych założeniach przewiduje usunięcie barier regulacyjnych czy wzajemne uznawanie standardów w celu obniżenia kosztów dla eksporterów, importerów i inwestorów.

TTIP, wokół której narastają kontrowersje i wewnętrzne spory w państwach europejskich, ma - zdaniem portalu ValueWalk koncentrującego się na sprawach inwestycji - przeciwdziałać ekspansji Chin na Europę.

Platforma "16+1+ nazywana jest też "Inicjatywą warszawską", ponieważ zapoczątkowana została podczas wizyty w Warszawie ówczesnego premiera Chin Wena Jiabao, który na spotkaniu z przywódcami regionu ogłosił "Dwanaście środków promowania przyjaznej współpracy z krajami Europy Środkowo-Wschodniej". Jak wskazują eksperci, Chiny swoją obecność w tym rejonie intensyfikują zarówno w postaci inwestycji, jak i produkcji. Wpisuje się to w długofalową strategię Pekinu wkraczania na rynek unijny przez tzw. Bramę Wschodnią.

Kontakty gospodarczo-kulturalno-polityczne z grupą państw środkowoeuropejskich Chiny wcześniej utrzymywały w czasach komunistycznych; Pekin nasilił je dopiero po akcesji kolejnych krajów regionu do UE, rozwijając wcześniej relacje zwłaszcza z Niemcami.

Dla Berlina gorącym tematem pozostaje kwestia statusu chińskiej gospodarki rynkowej, który m.in. chroniłby Chiny przed postępowaniami antydumpingowymi w UE. Ostateczny termin przyznania Chinom tego statusu upływa w grudniu tego roku i UE w tej kwestii jest podzielona, ponieważ chce stworzenia mechanizmów, które chroniłyby ją przed tanim importem z Chin.

Rozwój Nowego Jedwabnego Szlaku - ogromnego chińskiego projektu nazywanego "jednym pasem, jednym szlakiem", polegającego na tworzeniu infrastruktury i sieci korytarzy transportowych dla zintensyfikowania wymiany handlowej z Europą - wpisuje się w handlową rywalizację Pekinu z Waszyngtonem na terenie UE.

Jednocześnie już zawczasu Pekin otwierał sobie drogę do Europy w rejonie śródziemnomorskim, gdzie kilka lat temu chińska firma Cosco przejęła część historycznego greckiego portu w Pireusie, jednego z największych w Europie.

Rozpoczynająca się w niedzielę wizyta prezydenta Chin Xi Jinpinga w Polsce, największym ze środkowoeuropejskich krajów unijnych, przypada w czasie, kiedy negocjacje z Brukselą w sprawie transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego z USA wchodzą w kluczową fazę. Na szczycie w końcu czerwca szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker ma zwrócić się do przywódców państw UE, by potwierdzili mandat KE do prowadzenia negocjacji; niedawno kanclerz Niemiec Angela Merkel mówiła, że liczy na zakończenie negocjacji umowy jeszcze w tym roku.