Nikiel zostanie w Rosji

Rosyjski koncern Norylski Nikiel pozbędzie się międzynarodowych aktywów, m.in. w RPA i Botswanie. Jak dowiedziała się agencja Dow Jones, Rosjanie zdecydowali, że pomoże im w tym brytyjski bank Barclays. W planach koncernu jest by w latach 2014–2016 całkowicie sprzedać zagraniczne udziały i prowadzić biznes tylko w kraju.

Wczoraj Barclays rozesłał do potencjalnych kupców informacje o wystawionych na sprzedaż aktywach, m.in. Nkomati w RPA, spółce joint venture z rządem Botswany – Tati Nickel oraz zakładach rafinacji niklu w Finlandii – Norilsk Nickel Harjavalta.

Dziś Norylski Nikiel ma za granicą Norilsk Nickel Harjavalta (100 proc.), Tati Nickel, 50 proc. akcji kopalni niklu Nkomati w RPA; szereg obiektów w Australii: kopalnię Black Swan, zakłady Norilsk Nickel Cawse, kopalnię niklu Lake Johnston oraz projekt Honeymoon Well.

Wyprzedaż jest zgodna z nową strategią koncernu, która zakłada pozbycie się aktywów, które nie spełniają norm opłacalności zawartości metali lub są niekorzystnie położone, co podraża wydobycie.

Koncern chce zostawić sobie tylko te złoża i zakłady, które zapewnią rentowną działalność przez najbliższych 20 lat. Zapowiedział to Władimir Potanin, dyrektor generalny i główny udziałowiec firmy.

Koncern Stalina i oligarchów

Koncern z Norylska to państwo w państwie. Najpierw było to państwo niewolnicze, bowiem w czasach stalinowskich najcięższe metale wydobywali więźniowie gułagu. Tysiące oddały za to życie.

Prof. Wasilij Sołodkow, dyrektor Instytutu Bankowości przy moskiewskiej Wyższej Szkole Ekonomii, przypomina w rozmowie z „Rz", co działo się z koncernem po rozpadzie Związku Sowieckiego:

– W 1995 r. Władimir Potanin, wówczas bliski współpracownik prezydenta Borysa Jelcyna, zaproponował rządowi coś unikalnego w świecie biznesu: prywatny kredyt bankowy 9 bln rubli pod zastaw pakietu akcji elitarnych państwowych koncernów m.in. Norylskiego Niklu. Potanin stworzył system kredytowania przez prywatnych przedsiębiorców finansów państwa pod zastaw akcji prywatyzowanych właśnie przedsiębiorstw – mówi prof. Sołodkow.

– Umożliwiło to przejęcie kluczowych zakładów przez grupę prywatnych osób. Sam Potanin z Michaiłem Prochorowem przejął ok. 80 proc. akcji Norylskiego Niklu – dodaje.

Dziś Potanin poprzez swoją firmę Interros kontroluje ok. 33 proc. akcji; udziały Prochorowa odkupił inny oligarcha Oleg Deripaska i ma ich ok. 25 proc. (tzw. pakiet blokujący). Obaj pozostają w konflikcie, co nie pomaga w sprawnym zarządzaniu olbrzymią firmą.

Dzisiejszy Norylski Nikiel zatrudnia ponad 90 tys. pracowników w Rosji, USA, Australii, RPA, Botswanie i Finlandii. Ma 17 proc. globalnego rynku niklu, 41 proc. rzadkiego palladu; jest czwartym światowym producentem platyny (11 proc.). Liczy się też na rynku miedzi (2 proc.).

Największy truciciel Rosji

Koncern jest też największym trucicielem wśród rosyjskich firm. W minionym roku wyemitował do atmosfery 1,96 mln ton szkodliwych substancji, podaje w raporcie RIA Rating. Wielkość emisji zanieczyszczeń do atmosfery w Norylsku nie zmniejsza się, mimo że Norylski Nikiel deklaruje, iż inwestuje w nowoczesne technologie.

W kwietniu Rosyjski Nadzór Ochrony Przyrody skierował do sądu pozew przeciwko koncernowi o zapłatę 962 mld rubli (88 mln zł) zaległych kar za zanieczyszczanie środowiska. Wszechwładny koncern miał tak dobre układy z władzami Krasnojarskiego Kraju, że – jak napisał w pozwie nadzór – „od 2004 r władze zwolniły Norylski Nikiel od wpłat na rzecz środowiska naturalnego". Nadzór uważa taką decyzję za bezprawną. Sprawa trafiła też do Rosyjskiej Izby Obrachunkowej i prezydenckiej rady ds. korupcji.

Szkodliwe wyziewy za 2012 r. są w Norylsku o prawie milion ton większe niż wyemitowała do atmosfery 10-milionowa Moskwa (995 tys. t) i o 1,5 mln t większe niż trzeci truciciel Rosji, St. Petersburg (488 tys. t). Według Blacksmith Institute pracownicy fabryki żyją o 10 lat mniej niż średnia krajowa (ok. 53 lat).

Pieniądze ze sprzedaży aktywów zagranicznych mają – według władz koncernu – zostać wydane m.in. na unowocześnienie technologii pod kątem ochrony środowiska i niższych emisji.

Ciężki klimat

Leżący za kręgiem polarnym Norylsk (178 tys. mieszkańców) jest jednym z najdalej na północ wysuniętych i odciętych od świata miast Rosji. W zimie, która trwa 8 miesięcy, temperatura spada poniżej -50 st. C (najniższa zanotowana to -64,7 st C). Norylsk powstał w 1935 r. jako część Gułagu. W nieludzkich warunkach i klimacie zmarły dziesiątki tysięcy więźniów, którzy wydobywali węgiel, miedź, nikiel, kobalt, platynę, kamienie szlachetne i pallad, jeden z najrzadszych metali na świecie. W czasach sowieckich śnieg był tu czarny od wyziewów. Ludzie zarabiali trzy razy tyle co w innych częściach Rosji, ale żyli o 10 lat krócej. Dziś płace spadły, ale długość życia nie wzrosła. Norylski Nikiel ma w mieście największy zakład wytopu metali ciężkich na świecie, który rocznie emituje do atmosfery ok. 1,96 mln ton szkodliwych substancji.

Pozostało 89% artykułu