Rodzinne firmy handlowe do przejęcia

Polski handel tak naprawdę zaczął się rozwijać w latach 90. Pierwsze lata transformacji ustrojowej, jeszcze zanim na rynku pojawiły się zagraniczne koncerny, to istna eksplozja nowych pomysłów i formatów. Wiele z utworzonych wtedy firm działa do dziś, ale można już zaobserwować, że szykują się w nich poważne zmiany.

Zmiana pokoleń?

Według danych GfK już ponad połowa małych detalistów prowadzi działalność od co najmniej 11 lat. W 2013 r. udział operatorów prowadzących działalność dłużej niż 15 lat wzrósł do 38 proc., podczas gdy rok wcześniej było to 31 proc.

– Widać, iż zachodzą zmiany. Z naszych szacunków wynika, że nawet co trzeci spadkobierca może nie być zainteresowany dalszym prowadzeniem rodzinnego biznesu – mówi Andrzej Faliński, dyrektor generalny Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji.

Może to tylko przyspieszyć postępującą konsolidację na rozdrobnionym rynku, którego połowę wciąż stanowi tzw. tradycyjny handel, czyli głównie małe sklepy. Podobnie wysokiego udziału ten segment nie ma w żadnym innym kraju europejskim.

– Przeprowadzone przez BCG badania wskazują, że ok. 70 proc. firm rodzinnych upada lub zostaje sprzedanych, zanim druga generacja właścicieli ma szansę dojść do władzy, a tylko 10 proc. jest w stanie przetrwać w rękach rodziny do czasu, gdy trzecie pokolenie będzie mogło przejąć biznes. Przy czym, prowadząc te badania, koncentrowaliśmy się na co najmniej średnich przedsiębiorstwach. W przypadku firm małych, działających lokalnie, ten odsetek może być jeszcze wyższy – mówi Franciszek Hutten-Czapski, partner Boston Consulting Group w Warszawie.

350 tys. sklepów z różnych segmentów  handlu detalicznego działa wciąż w Polsce. Ich liczba jednak od lat systematycznie spada

Szturm na sieci

Rodzinne firmy handlowe niekoniecznie muszą zostać sprzedane. – Wielu właścicieli decyduje się choćby na wejście do sieci partnerskich czy franczyzowych. Często nie chcą oni sprzedawać sklepów, ale mogą przekazać ich prowadzenie i czerpać z tego tytułu stałe dochody – dodaje Andrzej Faliński.

Ogromne zainteresowanie franczyzą potwierdza raport firmy doradczej Profit System. Tylko w 2013 r. na rynku pojawiło się ponad 100 nowych systemów, a ich liczba w 2014 r. wzrośnie do tysiąca. W różnych systemach franczyzowych działa już w Polsce 63 tys. firm.

– Najliczniejsza pod względem liczby franczyzobiorców pozostaje branża spożywcza, ale to placówek doradztwa prawnego i biznesowego przybywało najszybciej w 2013 roku – podaje Profit System.

Największe w Polsce pod względem liczby sklepów sieci handlowe rozwijają się właśnie przez franczyzę lub inne systemy partnerskie – są to choćby abc, Lewiatan czy Żabka.

W ten segment weszli także międzynarodowi potentaci, np. Carrefour – tylko w styczniu uruchomił dziewięć nowych sklepów franczyzowych i miał ich już ponad 400. Placówki partnerskie uruchamia też Biedronka.

Handlowi liderzy

Widać też inne zmiany na rynku. DNB Bank Polska wraz z Deloitte w opracowaniu o roli handlu w polskiej gospodarce podały, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba sklepów w Polsce spadła o 21 proc., do 360 tys. Jednocześnie przybywa największych placówek, które odpowiadają już za ok. 50 proc. udziału w powierzchni handlowej w Polsce.

Sklepów w Polsce wciąż jest najwięcej w Europie i trudno oczekiwać, że taka sytuacja będzie na dłuższą metę do utrzymania. Punktów będzie dalej ubywać, choć z racji specyficznych zwyczajów i upodobania do robienia zakupów blisko domu nasz rynek wciąż będzie wyglądał inaczej niż we Francji czy Niemczech.

W przypadku artykułów spożywczych konkurencja e-sklepów nie jest szczególnie silna – internet zawsze pozostanie tylko niszą.

Miasta bez pomysłu na ulice handlowe

Tylko w Łodzi, Wrocławiu i Poznaniu władze mają jakąkolwiek strategię rozwoju ulic handlowych. Firma BNP Paribas Real Estate wraz z Polską Radą Centrów Handlowych zbadała podejście do takich miejsc w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Wrocławiu, Poznaniu, Trójmieście, Szczecinie i Katowicach. W przypadku każdego z tych miast zbadano, w jaki sposób definiowane są ulice handlowe przez władze miast oraz jakie strategie i działania są podejmowane, aby te arterie uatrakcyjnić.

Autorzy opracowania podają, że z wyjątkiem Łodzi, Wrocławia i Poznania, w pozostałych analizowanych miastach brak jest spójnej strategii rozwoju obszarów ulic handlowych. Aby rozwój ten nie był wyłącznie spontaniczny i maksymalnie wykorzystywał potencjał tych obszarów, konieczna jest współpraca między samorządami, właścicielami nieruchomości, najemcami, jak również mieszkańcami.

– Jest to również warunek, aby ulice handlowe mogły stawić czoła wyzwaniu ze strony centrów handlowych, które między innymi dzięki sprawnemu zarządzaniu i komunikacji przyciągnęły znaczną ilość najemców i klientów – mówi Anna Staniszewska, dyrektor działu analiz rynkowych i doradztwa na region Europy Środkowo-Wschodniej w BNP Paribas Real Estate.