W poniedziałek 20 września startuje w Warszawie trzecia edycja Partnerstwa na rzecz Transatlantyckiej Współpracy Energetycznej i Klimatycznej. Celem tego aliansu jest rozwój współpracy w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i czystej energii między USA a krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W jaki sposób realnie ta współpraca wpływa na rozwój rynku energii w naszym regionie?
Celem warszawskiego spotkania jest przede wszystkim aktywizacja współpracy w ramach inicjatywy. Zaprosiliśmy ministrów ds. energii z blisko 25 państw należących do Trójmorza, regionu Bałkanów Zachodnich i UE, przedstawicieli Komisji Europejskiej, a także prezesów najważniejszych firm z branży energetycznej. Omówią oni kluczowe kwestie dotyczące polityki energetyczno-klimatycznej w podziale na następujące bloki tematyczne: infrastruktura krytyczna; cywilne aspekty energetyki jądrowej; bezpieczeństwo energetyczne i dostawy energii w regionie; efektywność energetyczna i energia odnawialna oraz aspekty polityki klimatycznej. Na zakończenie spotkania planowane jest przyjęcie wspólnej deklaracji, która posłuży do intensyfikacji współpracy w ramach inicjatywy.
Dostrzegamy ogromne znaczenie i potencjał rozwojowy współpracy w ramach P-TECC. Stwarza ona wiele szans na korzystne relacje w zakresie polityki energetycznej i klimatycznej. Przejście na czystą energię może mieć pozytywny wpływ na ożywienie gospodarcze po pandemii Covid-19. W tym kontekście szczególnie ważne jest odnowione zaangażowanie USA w globalną politykę klimatyczną oraz decyzja prezydenta Bidena o powrocie do porozumienia paryskiego.
Jak rozumiem, Amerykanie, a dokładnie Westinghouse, oferują naszemu regionowi rozwiązania energetyki nuklearnej, duże bloki AP1000. Choć polskie spółki interesują się SMR, czyli małymi reaktorami jądrowymi, które są obecnie w fazie licencjonowania.
W obszarze sektora jądrowego Polska jest zainteresowana pogłębianiem współpracy strategicznej z USA. Rozpoczęliśmy już wspólne działania, które przewidują m.in. złożenie przez stronę amerykańską w przyszłym roku oferty na budowę sześciu bloków jądrowych dla realizacji programu polskiej energetyki jądrowej. Ponieważ polska gospodarka potrzebuje dużych ilości bezemisyjnej energii w możliwie najszybszym czasie, musimy brać pod uwagę technologie sprawdzone, bezpieczne i dostępne, a właśnie takie są duże reaktory PWR. Charakteryzuje je największe doświadczenie z budowy i eksploatacji.
Małe reaktory modułowe obecnie znajdują się w fazie projektowej lub certyfikacji i nie zostały jeszcze sprawdzone w eksploatacji. Pierwszy z nich może zostanie zbudowany za kilkanaście lat. Ponadto co do zasady mają one pełnić rolę uzupełnienia, budowane są dla specyficznych zastosowań, w dużym zakresie na własne potrzeby przedsiębiorstw przemysłowych lub w systemach izolowanych.
Pozostańmy na chwile przy SMR. Jakie jest podejście rządu do tych rozwiązań, to konkurencja dla rządowego programu rozwoju energetyki jądrowej?
Przy pomocy małych reaktorów nie bylibyśmy w stanie zapewnić bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz osiągnąć celów polityki klimatycznej – ich skala jest zupełnie inna. Spółki przemysłowe i energetyczne wyrażające zainteresowanie SMR mają na uwadze dostęp do bezemisyjnej energii po konkurencyjnych kosztach w stosunku do konwencjonalnych źródeł energii. Projekty rządowe i komercyjne mogą się zatem uzupełniać, a nie wykluczać. W sytuacji, gdy prywatni inwestorzy decydują się na podjęcie badań związanych z wdrożeniem SMR, to w odniesieniu do programu rządowego nie ma żadnej konkurencji. Wręcz przeciwnie, świadczy to na korzyść energetyki jądrowej jako bezpiecznej, konkurencyjnej ekonomicznie i przede wszystkim przyjaznej środowisku.
Stany Zjednoczone prowadzą zaawansowane prace badawcze, jeśli chodzi o rozwój magazynowania energii. W jaki sposób możemy skorzystać na takiej współpracy?
Znacznie więcej niż wiedza
Tematyka magazynowania energii staje się bardzo ważna w związku z transformacją sektora energetycznego i dynamicznym rozwojem OZE, w tym fotowoltaiki. Mamy obecnie ponad 600 tys. prosumentów i pracujemy nad nowymi zasadami ich rozliczeń, które będą zachęcać do instalowania magazynów energii. W Polsce rozwój tej technologii jest w początkowej fazie i dlatego doświadczenia zaawansowanych w technologiach magazynowych zagranicznych partnerów będą dla nas niezwykle cenne, a USA dysponują w tej dziedzinie znaczącym know-how.
Ideą partnerstwa jest obustronna wymiana. Czego oczekują po naszym regionie Amerykanie, czym możemy się pochwalić, co można wdrożyć po drugiej stronie Atlantyku?
Zmiany klimatu wymuszają pilną konieczność przejścia na technologie niskoemisyjne w licznych dziedzinach gospodarki. W nadchodzących latach na rynkach wschodzących dostępne będą miliardy USD do zainwestowania w tym obszarze. Stwarza to niepowtarzalną szansę dla państw naszego regionu. Jesteśmy zainteresowani współpracą z firmami amerykańskimi w kwestiach związanych z transformacją energetyczną i popieramy wszelkie działania w tym zakresie. Dostrzegamy ogromne znaczenie relacji gospodarczych i inwestycyjnych z USA i jesteśmy głęboko przekonani, że od lat stanowi ona wymierną wartość dodaną dla obu stron. Jako potencjalnych partnerów dla firm amerykańskich widzimy polskie przedsiębiorstwa uczestniczące w programie Greenevo, naszym autorskim projekcie, promującym małe i średnie firmy z Polski oferujące nowatorskie rozwiązania w zakresie zielonych technologii.
Pewna amerykańska firma oferuje jedną z największych turbin wiatrowych na morzu. Czy możliwa jest współpraca również w tym obszarze poprzez m.in. inwestycje związane z offshore wind? Kilka dni temu podpisano umowę sektorową w sprawie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej.
Doświadczenie amerykańskich deweloperów oraz producentów komponentów offshore już dziś jest wykorzystywane przez Polskę. Podpisaliśmy liczne listy intencyjne i umowy, których celem jest rozwijanie możliwości produkcyjnych i usługowych w sektorze nowoczesnych OZE. Ich ukoronowaniem było uroczyste podpisanie 15 września br. w Warszawie porozumienia sektorowego na rzecz morskiej energetyki wiatrowej. Współpracę zadeklarowali w nim przedstawiciele administracji rządowej, przedsiębiorstw i instytucji. Wśród sygnatariuszy znaleźli się też amerykańscy partnerzy. Dzięki porozumieniu rozbudowane zostaną lokalne możliwości produkcyjne, a tym samym pojawią się nowe miejsca pracy w ramach łańcucha dostaw.
CV
Absolwent paryskiej École polytechnique i Szkoły Głównej Handlowej. W 2012 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Był prezydentem Szczytu Klimatycznego COP24, który w grudniu 2018 r. odbył się w Katowicach. Od 2016 r. był wiceministrem energii, obecnie jest ministrem klimatu i środowiska.
