Mimo świadomości negatywnych skutków dla zdrowia, opalanie jest wciąż powszechnie akceptowane - takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego przez Fundację Medicover w ramach Narodowego Programu Zdrowia 2016-20. Program wspomaga różne inicjatywy prowadzące do zwiększenia świadomości Polaków na temat indywidualnych zachowań prozdrowotnych. Oczekuje się, że w wyniku prowadzonych działań wydłuży się średnia długość życia, poprawi ogólny stan zdrowia społeczeństwa oraz zmniejszy się liczba zgonów zależnych od stylu życia.
Jutro, 16 lutego, wchodzi w życie ustawa z 15 września 2017 r. o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium. Zakazuje korzystania z solariów osobom, które nie ukończyły 18 lat.
Ryzykują, bo opalenizna jest w modzie
Latem 2017 roku Fundacja przeprowadziła kampanię informacyjną w portalach internetowych i mediach społecznościowych, kierowaną do młodzieży w wieku 13-18 lat oraz do ich rodziców i opiekunów. Wysłała też maile do 50 tysięcy odbiorców: właścicieli solariów, gabinetów kosmetycznych, kosmetyczek. Kampania miała przybliżyć wszystkim odbiorcom nie tylko bezpośrednie, ale i oddalone w czasie konsekwencje nadmiernej, prowadzonej bez właściwej ochrony ekspozycji na promieniowanie UV.
Przed rozpoczęciem kampanii przeprowadzono badanie, które pozwoliło na zebranie opinii oraz ustalenie postaw względem opalania i korzystania z solarium. By przekonać się o skuteczności badania, powtórzono je po zakończeniu kampanii w listopadzie 2017 r. Ze zgromadzonych danych wynika, że kampania informacyjna została zauważona przez znaczną część badanych. Co czwarty nastolatek miał z nią kontakt, zadeklarowało to również 20 proc. rodziców.
Niestety, wyniki obu badań pokazują, że mimo intensywnych działań edukacyjnych, styl korzystania z solarium wciąż nie ulega znaczącej zmianie. W obu badaniach ponad 2/3 osób dorosłych oraz co trzeci nastolatek zadeklarowało korzystanie z solarium.
Niepokojący obraz wyłonił się także z analizy odsetka osób intensywnie korzystających z solarium – za takich badacze uznali osoby korzystające z solarium co najmniej dwa razy w tygodniu. Wśród dorosłych użytkowników jest ich aż 12 proc., a wśród młodzieży 6 proc.
Świadomość negatywnych dla zdrowia skutków nie skłoniła uczestników obu badań do zmiany postawy. Opalanie jest wciąż powszechnie akceptowanym elementem współczesnego stylu życia. Ponad 60 proc. dorosłych deklaruje, że ważna jest dla nich ładna opalenizna, a ponad połowa uważa, że pobyt w solarium poprawia nastrój. Podobnie deklaruje niewiele mniej nastolatków – 55 proc. podoba się opalona skóra, 29 proc. lubi chodzić do solarium, a 26 proc. uważa, że ma to wpływ na nastrój.
Akceptacja korzystania z solarium wśród dorosłych jest wyższa, natomiast nastolatkowie mają tendencję do przejmowania w tym zakresie wzorców od dorosłych. Co ciekawe, jedynie 10 proc. rodziców potwierdza, że ich dzieci korzystały z solarium, choć badania pokazują, że odsetek ten jest ponad trzykrotnie wyższy.
Solarium naprawdę pomaga zachorować
W Polsce świadomość zagrożeń spowodowanych przez promienie ultrafioletowe jest wciąż niska. Tymczasem Ministerstwo Zdrowia, Światowa Organizacja Zdrowia i Polskie Towarzystwo Dermatologiczne, zgadzają się, że korzystanie ze sztucznego źródła UV dla celów pozamedycznych jest bardzo groźne dla zdrowia.
Udowodniono naukowo, że promienie UV – zarówno te naturalne, jak emitowane w solarium – są szczególnie niebezpieczne dla dzieci i młodzieży: znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory skóry. Statystyki dotyczące czerniaka, jednego z najgroźniejszych nowotworów skóry, potwierdzają, że najczęściej występuje on wśród młodych kobiet, a ryzyko zachorowania rośnie na skutek korzystania z solarium. Nawet kilka wizyt w solarium przed 30 rokiem życia zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka o 75 procent.
Grzywna za niepełnoletniego pod lampami
Wchodząca jutro w życie ustawa przewiduje zakaz korzystania z solariów przez osoby, które nie ukończyły 18. roku życia. W razie wątpliwości co do pełnoletności klienta, podmiot świadczący usługi w zakresie udostępniania solarium może żądać okazania dokumentu potwierdzającego wiek.
W miejscach, gdzie są solaria, musżą znaleźć się czytelne i widoczne informacje o ryzyku związanym z korzystania z nich oraz o zakazie korzystania z solariów przez osoby niepełnoletnie. Wielkość, wzór i sposób umieszczenia tych informacji określony został w rozporządzeniu ministra zdrowia z 18 stycznia 2018 r. (Dz.U. 2018 poz. 275).
Ustawa przewiduje też całkowity zakaz promocji i reklamy usług w zakresie udostępniania solariów.
Państwowa Inspekcja Sanitarna i inne organy mają kontrolować, czy zakazy i nakazy przewidziane w ustawie są przestrzegane. Właściciele solariów, którzy się do nich nie zastosują, muszą się przygotować na konieczność zapłaty kary pieniężnej w wysokości od 1 do 50 tys. zł .
Ustawa nakłada na organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego obowiązek podejmowania działań mających na celu ochronę zdrowia społeczeństwa przed następstwami korzystania z solarium. Chodzi m.in. o upowszechnianie wiedzy na temat szkodliwości korzystania z solarium i leczenie osób uzależnionych od solarium.