Umowa ramowa w przetargach publicznych

Krajowa Izba Odwoławcza w orzeczeniu z 8 sierpnia 2018 (KIO 1355/18 ) zakwestionowała specyfikację istotnych warunków zamówienia do umowy ramowej, zarzucając, że nie określono w nim zakresu przedmiotu zamówienia. Instytucja tzw. „wykonania zastępczego" uregulowana jest w pierwszej kolejności w art. 480 kodeksu cywilnego. Można z niej skorzystać w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania (np. w wykonaniu określonych prac). W takiej sytuacji wierzyciel może żądać, aby sąd upoważnił go do wykonania danej czynności czy danych prac na koszt nierzetelnego dłużnika. Wierzyciel nie traci przy tym roszczenia o naprawienie szkody.

Czytaj także: Od października 2018 przetargi publiczne obowiązkowo on-line

Zamysł PKP PLK S.A. polegał na tym, że spośród wyselekcjonowanych firm – stron umowy ramowej zamawiający mógł szybko wybierać te, które, w razie potrzeby, miałyby przejąć w ramach wykonania zastępczego realizację prac nienależycie wykonywanych przez wykonawców poszczególnych kontraktów inwestycyjnych PLK.

Kwestionując zapisy specyfikacji istotnych warunków zamówienia, KIO wskazała, że podanie do wyceny przykładowych pozycji robót, które nie są związane z żadną realizowaną inwestycją ani warunkami kontraktowymi, uniemożliwia złożenie przez wykonawców porównywalnych ofert. Wobec tego Izba nakazała określenie opisu przedmiotu zamówienia za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (STWiORB), jak tego wymaga art. 31 Prawa zamówień publicznych (p.z.p.)

Według p.z.p. umowa ramowa to konstrukcja, w ramach której strony z góry ustalają warunki, na jakich zakupy publiczne będą dokonywane w przyszłości. Tego rodzaju rozwiązanie stosowane jest w sytuacji, kiedy zamawiający nie znają dokładnych ilości, rodzaju lub terminu dotyczących ich potrzeb, jakie w przyszłości mają być zaspokojone. Pozwala ona stronom w szczególności na oszczędność czasu, którego w innym przypadku wymagałoby przeprowadzenie pełnych procedur konkurencyjnych na potrzeby wyłonienia wykonawców poszczególnych przyszłych zakupów.

Umowa ramowa zatem nie jest umową o udzielenie zamówienia publicznego.

Definicja zawarta w art. 2 pkt. 9a) p.z.p. wskazuje, że celem umowy ramowej jest ustalenie warunków dotyczących zamówień publicznych, jakie mogą zostać udzielone w okresie jej obowiązywania (maksymalnie 4 lata – por. art. 100 p.z.p). Umowa ramowa może w szczególności zawierać cenę i przewidywane ilości robót.

Stopień sprecyzowania warunków w umowie ramowej determinuje późniejszą procedurę udzielania przez zamawiającego zamówienia publicznego. Jeśli zamawiający w umowie ramowej określi wszystkie warunki realizacji przyszłego zamówienia publicznego oraz wszystkie warunki jego udzielenia, zobowiązany jest on udzielić zamówienia zgodnie z tymi warunkami.

Jeśli jednak nie wszystkie z tych warunków są określone w umowie ramowej, zamówienie publiczne jest udzielane przez zamawiającego w procedurze konkurencyjnej, w której uczestniczą wszyscy wykonawcy – strony umów ramowych. Umowa ramowa może też w różnym stopniu określać warunki dotyczące poszczególnych zamówień, do których odnosi się umowa ramowa, i udzielanie zamówień następuje w sposób mieszany (art. 101a ust. 1 pkt 2a – c).

Zawarcie samej umowy ramowej następuje po przeprowadzeniu postępowania przetargowego w jednym z trybów przewidzianych w Prawie zamówień publicznych. Jednocześnie przepisy regulujące te postępowania muszą być stosowane w sposób uwzględniający cel postępowania w sprawie zawarcia umowy ramowej. W sytuacji, gdy zamawiający nie potrafi określić wszystkich warunków realizacji przyszłego zamówienia na etapie zawierania umowy ramowej, Prawo zamówień publicznych pozwala na ich uzupełnienie na etapie udzielenia zamówienia w wykonaniu umowy ramowej. Taka sytuacja może w szczególności dotyczyć ceny.

Cena może bowiem wynikać dopiero ze szczegółowych warunków i metodologii realizacji zamówienia, w tym okoliczności jego wykonania, np. warunków rynkowych. W takiej sytuacji w ogóle nie byłoby właściwe pozyskiwanie ofert cenowych na etapie zawierania umowy ramowej, a następnie nieskorzystanie z nich na etapie udzielenia właściwego zamówienia.