- zamawiający powinien przewidzieć udzielenie zamówienia uzupełniającego w treści ogłoszenia oraz specyfikacji (SIWZ),
- w przypadku zamówień na usługi oraz roboty budowlane wartość zamówień uzupełniających nie mogło przekraczać łącznie 50 proc. wartości zamówienia podstawowego, w przypadku dostaw zamówienie uzupełniające nie mogło przekraczać 20 proc. wartości zamówienia podstawowego i musiało polegać na rozszerzeniu dostawy,
- konieczne było, wykazanie przez zamawiającego, że ewentualna zmiana wykonawcy skutkowała koniecznością nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, która powodowałaby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i dozorze.
Zmiany w zamówieniach dodatkowych ...?
Na bazie poprzednich przepisów ukształtowały się zarówno poglądy doktryny, jak orzecznictwo. Trzeba podkreślić, że w nowych przepisach dotyczących udzielania zamówień z wolnej ręki Ustawodawca przyjął zupełnie nową filozofię. Przede wszystkim założeniem Ustawodawcy jest doprecyzowanie warunków udzielania zamówień dodatkowych i uzupełniających oraz wtłoczenie ich udzielania w ścisłe tryby zamówień, tak aby udzielanie zamówień wiązało się z maksymalną przewidywalnością przez zamawiającego wydarzeń związanych z realizacją zamówienia.
Znowelizowane przepisy nie przewidują możliwości udzielenia zamówień dodatkowych w trybie z wolnej ręki na dotychczasowych zasadach. Jak słusznie podkreśla Urząd Zamówień Publicznych w opinii pt. „Zamówienia dodatkowe i zamówienia uzupełniające w przepisach przejściowych"
„art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp statuujący dotychczas tzw. zamówienia dodatkowe w trybie z wolnej ręki został uchylony. Znowelizowany został przy tym art. 134 ust. 6 pkt 1 ustawy Pzp, poprzez usunięcie odesłania do uchylonego art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp. Podobna do uchylonego ustawą nowelizującą przepisu art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp treść normatywna znalazła się w nowym przepisie – art. 144 ust. 1 pkt 2 ustawy, a zatem w części dotyczącej zmian umowy. Od dnia wejścia w życie nowelizacji, tj. od dnia 28 lipca 2016 r., nie jest zatem możliwe udzielanie zamówień dodatkowych w formie odrębnego zamówienia z wolnej ręki (dawny art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp)." Oznacza to, że ustawodawca zrezygnował z trybu wolnej ręki dla zamówień dodatkowych i wprowadził podobną do zamówień dodatkowych regulację w zakresie zmian do umowy, wynikającej z art. 144 ust. 1 i 2 Pzp. Obecnie zamiast zamówienia z wolnej ręki, możliwe jest dokonanie zmiany w trybie zmiany umowy (aneksu), jednak tylko i wyłącznie na podstawie przesłanek określonych w art. 144 Pzp, co może znacząco ograniczyć wolumen zamówień dodatkowych i wymusza na zamawiających przygotowanie dokumentacji postępowania, w sposób bardziej kompleksowy, dotyczy to w szczególności przewidzenia warunków zmiany umowy, w tym prawa opcji i warunków udzielenia zamówień uzupełniających.