Przetargi: kiedy można ponownie wezwać do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny

W sprawie rozstrzygniętej wyrokiem z 17 stycznia 2018 r. Krajowa Izba Odwoławcza (KIO 34/18) uwzględniła odwołanie, w którym odwołujący kwestionował wybór jako najkorzystniejszej oferty swojego konkurenta, z uwagi to, że zawierała ona rażąco niską cenę.

W sentencji orzeczenia, KIO nakazała zamawiającemu m.in. ponowne wezwanie przystępującego do złożenia wyjaśnień oraz złożenie dowodów dotyczących wyliczenia ceny oferty, precyzyjnie określając zakres kosztów świadczenia usług, jakie powinny zostać objęte wezwaniem i uwzględnione w wyjaśnieniach.

W omawianym postępowaniu, cena oferty przystępującego była o ponad 63 proc. niższa, od szacunkowej wartości zamówienia i jednocześnie o ponad 45 proc. niższa od średniej arytmetycznej wszystkich złożonych ofert. W związku z powyższym, odwołujący w pierwszej kolejności zarzucał zamawiającemu zaniechanie wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień dotyczących wyliczenia ceny.

Wbrew jednak twierdzeniom odwołującego, zamawiający w toku postępowania przetargowego wzywał wykonawcę do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. Zamawiający uznał złożone wyjaśnienia za wystarczające i w konsekwencji wybrał ofertę złożoną przez tego wykonawcę jako najkorzystniejszą.

Oceny zamawiającego nie podzieliła KIO, wskazując, że złożone wyjaśnienia nie mogą prowadzić do jednoznacznego wniosku, że oferta wykonawcy została skalkulowana w sposób rzetelny, z drugiej zaś strony – wyjaśnień tych nie można też uznać w całości za lakoniczne i gołosłowne, a w konsekwencji odrzucić oferty przystępującego. Zdaniem Izby, złożone wyjaśnienia powinny zostać doprecyzowane, czego wyrazem było nakazanie w wyroku wezwania przystępującego do złożenia wyjaśnień i dowodów w zakresie kalkulacji ceny zawartej w ofercie.

Podstawą takiego rozstrzygnięcia była okoliczność, iż wezwanie do wyjaśnień skierowane przez zamawiającego do wykonawcy nie było precyzyjne i nie wskazywało, w odniesieniu do jakich konkretnie elementów oferty, zamawiający oczekuje przedstawienia precyzyjnych wyjaśnień lub kalkulacji, jak również fakt, iż wyjaśnienia wykonawcy budziła wątpliwości.

KIO wskazała w treści uzasadnienia, iż „wezwanie do złożenia wyjaśnień powinno być konkretne, precyzyjne, szczegółowe, zawierać podstawę prawną wezwania, tak aby z jednej strony umożliwić wykonawcy wyjaśnienie wątpliwości, jakie posiada zamawiający w zakresie ceny oferty, a z drugiej strony umożliwić zamawiającemu ocenę złożonych wyjaśnień". W konsekwencji, jeżeli wezwanie sformułowane przez zamawiającego nie spełnia powyższych wymagań, to udzielenie przez wykonawcę wyjaśnień, które nie są dość precyzyjne, nie powinno powodować negatywnych skutków w postaci odrzucenia oferty takiego wykonawcy. Z tego powodu Izba nakazała zamawiającemu ponowne wezwanie wykonawcy do złożenia wyjaśnień.

Sygnatura akt: KIO 34/18

Komentarz eksperta

Patrycja Grodzka, aplikant radcowski w Zespole Zamówień Publicznych Kancelarii Dentons

Co do zasady, w przypadku wątpliwości, czy zaoferowana cena jest rażąco niska, wezwanie do złożenia wyjaśnień w zakresie wyliczenia ceny powinno być kierowane przez zamawiającego jednokrotnie. W odpowiedzi wykonawca zobowiązany jest złożyć rzeczowe i poparte faktami wyjaśnienia, dokładając należytej staranności, by na pierwsze wezwanie zamawiającego, rzeczowo przedstawić wszelkie okoliczności wpływające na wysokość zaoferowanej ceny.

Niemniej jednak, jak wynika z orzecznictwa KIO oraz sądów okręgowych, w pewnych okolicznościach możliwe jest ponowne wezwanie wykonawcy do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. Powtórne wezwanie może zostać skierowane, gdy wykonawca złożył wyjaśnienia, jednak pewne elementy zaoferowanej ceny nie zostały wyjaśnione dostatecznie dokładnie i budzą wątpliwości zamawiającego. Kolejną okolicznością, która nie tylko umożliwia ponowne zwrócenie się o udzielenie wyjaśnień, lecz aktualizuje obowiązek po stronie zamawiającego, jest skierowanie błędnego wezwania, które jest nazbyt ogólnikowe i w żaden sposób nie precyzuje wątpliwości zamawiającego w zakresie zaoferowanej ceny oraz zakresu oczekiwanych wyjaśnień.

Omawiany wyrok KIO 34/18 potwierdza powyższą praktykę orzeczniczą. Zgodnie z uzasadnieniem przytoczonego wyroku, możliwość ponownego wezwania do wyjaśnień zaoferowanej ceny aktualizuje się w szczególności w sytuacji, gdy złożone wyjaśnienia budzą wątpliwości i wymagają doprecyzowania, a wezwanie zamawiającego zostało sformułowane w sposób nieprecyzyjny.

Omawiane orzeczenie jasno wskazuje, że wykonawca nie może ponosić negatywnych konsekwencji złożenia zbyt ogólnikowych wyjaśnień, jeżeli sam zamawiający w wezwaniu nie określił, które konkretnie elementy zaoferowanej ceny powinny zostać szczegółowo wyjaśnione. Wyrok ten stanowi zatem istotną wskazówkę dla zamawiających, w odniesieniu do sposobu formułowania wezwania do wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. Wykonawcy na podstawie otrzymanego wezwania powinni być w stanie zidentyfikować, na czym polegają wątpliwości zamawiającego i jaki powinien być zakres udzielonej odpowiedzi.

Kolejną istotną kwestią wynikającą z orzeczenia KIO 34/8 jest dopuszczalny zakres ponownego wezwania do złożenia wyjaśnień. KIO wyraźnie podkreśliła w wyroku, iż „ponowne żądanie wyjaśnień nie może prowadzić do złożenia zupełnie nowych wyjaśnień". Powtórne wezwanie do złożenia wyjaśnień zaoferowanej ceny jest dopuszczalne, o ile jego celem jest doprecyzowania lub uszczegółowienia informacji przedstawionych już w odpowiedzi na pierwsze wezwanie, lecz w sposób ogólny. Innymi słowy, powtórne wezwanie jest możliwe, gdy pierwotne wyjaśnienia nie pozbawiły zamawiającego wątpliwości i wymagają skonkretyzowania.

Z tego powodu tak istotne jest, aby wykonawca w odpowiedzi na pierwsze wezwanie zamawiającego przedstawił jak najbardziej kompleksowe wyjaśnienia wszelkich okoliczności, przemawiających za tym, że zaoferowana cena nie jest rażąco niska. W przeciwnym razie, może okazać się, że brak jest podstaw do sformułowania ponownego wezwania, z uwagi iż jego skutkiem byłoby złożenie nowych wyjaśnień, co w konsekwencji stanowiłoby przywrócenie pierwotnego terminu na złożenie wyjaśnień i dokumentów w przedmiocie sposobu kalkulacji ceny oferty (tak KIO w wyroku z 17 stycznia 2018 r., sygn. KIO 23/18).

Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Z Życia Samorządów Zamówienia Publiczne

Pozostało 91% artykułu

2 / 3

artykułów

Czytaj dalej. Subskrybuj