Rada miasta planuje podjąć uchwałę w sprawie dotacji dla PKP w celu wybudowania przejścia dla pieszych (rowerów) na kwotę 100 tys. zł. W projekcie uchwały przywołano m.in. art. 7 ust. 1 pkt 2 i art. 18 ust. 1 ustawy samorządowej, a także art. 38 ustawy o transporcie kolejowym. Czy będzie to właściwe rozwiązanie?
Analiza podanego stanu faktycznego wymaga odniesienia się do przepisów ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz ustawy z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. W pierwszej kolejności przytoczenia wymaga treść art. 7 ust. 1 pkt 2 oraz art. 18 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 – zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. Powyższe ma potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, czego przykładem jest stanowisko podane w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 października 2010 r. (sygn. akt VII SA/Wa 1519/10). Sąd stwierdził: W art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) wskazano, że zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, zaś w pkt 2 tego przepisu wymieniono przykładowo sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu.
Z kolei z art. 18 ust. 1 ww. ustawy wynika, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
Uszczegółowieniem ww. regulacji są zaś zapisy ww. ustawy o transporcie kolejowym. I tak, zasadniczo finansowanie zadań związanych z transportem kolejowym następuje z budżetu państwa, o czym świadczą regulacje art. 38 ust. 1-1a. Wynika z nich, że z budżetu państwa są finansowane:
? inwestycje wynikające z umów i porozumień międzynarodowych;
? inwestycje, remonty, eksploatacja i utrzymanie linii kolejowych o znaczeniu wyłącznie obronnym;
? koszty przygotowania i realizacji inwestycji obejmujących linie kolejowe o znaczeniu państwowym.
Do kosztów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, należą w szczególności:
? wypłaty odszkodowań, (...),
? wypłaty ceny nabycia nieruchomości, (...), oraz pozostałe koszty związane z jej nabyciem;
? wypłaty należności oraz jednorazowych odszkodowań, o których mowa w art. 5a ust. 2 ustawy z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Natomiast w ust. 2 ww. artykułu określono, że zadania, o których mowa w ust. 1, mogą być również finansowane ze środków zarządcy i jednostek samorządu terytorialnego oraz z innych źródeł.
Z zestawienia ww. przepisów wynika więc, że istnieją materialno-prawne podstawy do finansowania z budżetu jednostki samorządu terytorialnego (w tym przypadku z budżetu gminy) m.in. podanej w zapytaniu inwestycji, w postaci wiaduktu dla pieszych (rowerów).
Jednakże istnienie ww. przesłanki nie legalizuje zamiaru legislacyjnego gminy, czyli podjęcia odrębnej uchwały w sprawie udzielenia dotacji dla PKP na ww. cel inwestycyjny. Wynika to z faktu, że żadna z ww. regulacji nie daje kompetencji organowi stanowiącemu gminy do podjęcia wspomnianej uchwały. Należy bowiem zwrócić uwagę na fakt, że określony wydatek może posiadać status dotacji tylko wówczas, gdy jednoznacznie to wynika z przepisów prawnych. Tymczasem ustawodawca nie operuje takim pojęciem w odniesieniu do finansowania ww. inwestycji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Szczególnie pomocne w ocenie podanego zapytania może być również stanowisko podane w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 30 czerwca 2015 r. (Nr 15/162/2015). Zaakcentowano tam: przepisy art. 38 ust. 1-3 oraz ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym stanowią delegację do finansowania ze środków jednostek samorządu terytorialnego określonych w ustawie zadań z zakresu transportu kolejowego, nie dają one jednak wprost kompetencji do przekazywania dotacji. Wydatki jednostki samorządu terytorialnego na zadania z zakresu transportu kolejowego mogą być natomiast realizowane przez jednostkę bezpośrednio z budżetu w formie wydatków uprzednio zaplanowanych uchwałą budżetową. Finalnie na mocy ww. uchwały stwierdzono nieważność uchwały rady miejskiej w sprawie udzielenia dotacji dla PKP z powodu naruszenia ww. regulacji art. 38 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym.
Autor jest radcą prawnym
Podstawa prawna: Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 506)
Ustawa z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 710 ze zm.).
