Czy w projekcie uchwały rady gminy trzeba określić źródło spłaty kredytu?

- Wójt przygotował projekt uchwały w sprawie zaciągnięcia kredytu na sfinansowanie planowanego deficytu (2 mln zł), wskazując że spłata kredytu z odsetkami będzie zabezpieczona w budżetach kolejnych lat – od 2021 do 2030 roku. W podstawie prawnej wskazano m.in. art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c oraz art. 58 ustawy o samorządzie gminnym. Czy izba obrachunkowa może kwestionować taką uchwałę?

Czytaj też:

Czy gmina może zaciągnąć pożyczkę, gdy jej budżet wykazuje nadwyżkę?

Jak ująć kredyty i pożyczki w wieloletniej prognozie finansowej gminy

Skoro w pytaniu mowa o zaciągnięciu kredytu na sfinansowanie planowanego deficytu, warto przytoczyć przepisy ustawy o finansach publicznych dotyczące celów, na które mogą być zaciągane zobowiązania przez jednostki samorządu terytorialnego. W art. 89 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, że j.s.t.mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

- pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

- wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Planowany deficyt trafnie został scharakteryzowany w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 24 października 2012 r. (Nr 57/2012) gdzie wskazano: Planowany deficyt budżetu jako różnica między dochodami a wydatkami budżetu wynika z uchwały budżetowej, która stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym. Zatem, z ww. regulacji wynika niewątpliwie ogólna kompetencja gminy do zaciągania tego typu zobowiązań finansowych.

Natomiast uszczegółowieniem ww. kompetencji – na płaszczyźnie samorządu gminnego i uprawnionych organów gminy – są przepisy ustawy o samorządzie gminnym – art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c. Z tej normy wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ta ostatnia regulacja, do której ustawodawca odsyła, ma z kolei treść następującą: Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów (....) zaciągniętych kredytów i pożyczek. Pamiętać przy tym należy, że ww. uchwała rady gminy, nie stanowi jednak samoistnej podstawy do zaciągania przez j.s.t. kredytu czy pożyczki, zobowiązania te bowiem muszą mieć umocowanie w uchwale budżetowej stanowiącej podstawę prowadzenia gospodarki finansowej w danym roku budżetowym, w limitach zobowiązań planowanych do zaciągnięcia jak i  planowanych przychodach z tytułu kredytów i pożyczek (por. np. uchwała Kolegium RIO w Opolu z 29 czerwca 2016 r., Nr 12/25/2016).

Z ww. przepisem ustawy samorządowej w ścisłej korelacji pozostaje norma art. 58 ust. 1 i 2 ww. ustawy. Ustawodawca postanowił tam:

- uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte,

- uchwały rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.

Z punktu widzenia pytania kluczowy jest ust. 1, gdzie jednoznacznie wskazano wymóg określenia w uchwale w sprawie zaciągnięcia zobowiązania źródeł spłaty m.in. umowy kredytu. Na kanwie tej regulacji warto odnotować stanowisko podane w uchwale Kolegium RIO w Rzeszowie z 8 października 2012 r. (Nr XXI/4586/2012). Podkreślono w niej: Uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych, wskazują źródła dochodów, z których zobowiązania te zostaną pokryte. Podjęcie takiej uchwały bez równoczesnego wskazania źródeł, z których zobowiązanie to zostanie pokryte, stanowi istotne naruszenie prawa, czyli wymagań z art. 58 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, który to przepis wymaga powiązania spłaty zobowiązania z określonym źródłem dochodów gminy.

W kontekście powyższego proponowany zapis uchwały, a ograniczający się do stwierdzenia, że zabezpieczenie spłaty kredytu z odsetkami nastąpi w budżetach lat przyszłych, nie wypełnia ww. ustawowego wymogu.

Krytyczne stanowisko w odniesieniu do zbliżonego zapisu uchwały o zaciągnięciu kredytu, zawarto również w najnowszym orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych. Takim przykładem może być uchwała Kolegium RIO w Łodzi z 17 kwietnia 2019 r. (Nr 10/40/2019). Finalnie w uchwale nadzorczej izby stwierdzono zaś nieważność całej uchwały rady gminy, właśnie z powodu naruszenia ww. art. 58 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.