Jak ująć kredyty i pożyczki w wieloletniej prognozie finansowej gminy

- Rada gminy planuje zmienić uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej (wpf). Chodzi m.in. o wprowadzenie kredytu i pożyczki zaciąganych przez gminę na wiele lat. Wątpliwość dotyczy tego, czy w wpf wykazywać raty według harmonogramów spłaty z umów kredytu/pożyczki, czy wystarczy ogólną kwotę tych zobowiązań wykazać tylko w roku zaciągania zobowiązania?

Czytaj także: Zobowiązanie wieloletnie trzeba ująć w prognozie finansowej gminy

Tytułem wstępu warto wspomnieć o regulacjach prawnych stanowiących podstawę do zaciągania zobowiązań kredytowych i pożyczkowych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Są to: art. 89 i art. 90 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. I tak, zgodnie z art. 89 ust. 1 ww. ustawy, jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

- pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

- wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Zgodnie zaś z art. 90 ww. ustawy, na finansowanie wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym ujęte w ramach przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3, jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, o ile ustawa tworząca fundusz lub osobę prawną tak stanowi.

Skoro znane są już cele, na które jednostka samorządowa (w tym gmina) może zaciągać zobowiązania, można przejść do problematyki związanej z wieloletnią prognozą finansową i wykazywania w niej danych o ww. zobowiązaniach. Ustawodawca uregulował ten zakres przedmiotowy w przepisach art. 226 – art. 232 wspomnianej ustawy. Kluczowe znaczenie w kontekście podanego zapytania ma jednak przepis art. 226 ust. 1 i art. 227 ust. 1. Postanowiono tam, że wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

- dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

- dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;

- przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;

- kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;

- relacje, o których mowa w art. 242-244 (równoważenie budżetu, współczynnik zadłużenia), (....)

- kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3 (przez przedsięwzięcia, należy rozumieć wieloletnie programy, projekty lub zadania, w tym związane z programami finansowanymi z udziałem środków unijnych, oraz umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym).

Zgodnie zaś z art. 227 ust. 1 ww. ustawy, wieloletnia prognoza finansowa obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat budżetowych.

Natomiast sama struktura prognozy finansowej została określona w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego z 10 stycznia 2013 r. W kolumnach 5 (5.1) przewidziano tzw. rozchody budżetu – w tym spłaty rat kapitałowych kredytów i pożyczek oraz wykup papierów wartościowych.

Na kanwie ww. regulacji ukształtowało się użyteczne orzecznictwo sądowe i nadzorcze regionalnych izb obrachunkowych. Przykładowo, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2017 r. (sygn. akt II GSK 1911/15) wskazano: Wieloletnia prognoza finansowa nie stanowi planu, a prognozę, czyli plan działań finansowych na przyszłość, tym niemniej, jest to dokument, który powinien zawierać realistyczne dane odnoszące się do gospodarki finansowej konkretnej jednostki w sposób maksymalnie realny, z uwzględnieniem wielu zmiennych czynników, które mogą w przyszłości mieć wpływ na wspomnianą gospodarkę finansową jednostki samorządu terytorialnego.

W kontekście podanego stanu faktycznego szczególnie pomocne mogą być stanowiska Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie. W uchwale z 16 lutego 2016 r. (nr 81/2016) wskazano m.in.: Wykazanie w wieloletniej prognozie finansowej niższych kwot spłaty rat kredytów i pożyczek wskazuje na nierzetelne sporządzenie wieloletniej prognozy finansowej w latach 2017-2018.

Z kolei, w uchwale z 6 września 2016 r. (nr 215/2016) stwierdzono, że dane wykazane w prognozie finansowej (w zakresie spłaty rat kredytowych) były niezgodne (niższe) z danymi wynikającymi z harmonogramu spłaty kredytu. Finalnie Kolegium ww. Izby stwierdziło nieważność tej ostatniej uchwały argumentując to naruszeniem ww. art. 226 ust. 1 ww. ustawy, czyli niezachowania wymogu realistyczności prognozy finansowej.