- Gmina została pozwana do sądu o zapłatę kary umownej przez firmę budowlaną. Rada gminy chce podjąć uchwałę, w której upoważni wójta do zawarcia ugody i określi jej treść. Działanie rady wynika z art. 18 ustawy o samorządzie gminnym, bo do jej właściwości należą wszystkie sprawy gminy a poza tym stanowi o kierunkach działania wójta. Czy takie rozwiązanie jest prawidłowe?
Nie. Po pierwsze, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.o.s.g.)do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Ten przepis ustala zakres i przedmiot kompetencji rady gminy. Opiera się na domniemaniu właściwości rady, przekazując do jej rozstrzygnięcia wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W orzecznictwie podkreśla się również, że ww. norma daje podstawę do podjęcia uchwały przez radę gminy tylko wówczas, gdy istnieje konkretny przepis prawa materialnego zobowiązujący do wydania takiej uchwały lub sprawa dotyczy materii niemającej charakteru normatywnego. Z kolei, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z 10 listopada 2010 r. (II SA/Bd 1200/10) wprost wskazał, że: „Wspomniany przepis upoważnia radę gminy do podejmowania działań wyłącznie niewładczych (np. o charakterze programowym, intencyjnym), ale pozostających w granicach zadań gminy przewidzianych w przepisach prawa".
Po drugie, z powyższego wynika więc, że domniemanie właściwości rady we wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania gminy, należy rozumieć w ten sposób, że rada gminy nie ma jednak kompetencji – bez wyraźnego upoważnienia ustawowego – do wkraczania w sferą wykonawczą gminy, gdyż ta jest przypisana innemu organowi (wykonawczemu) jakim jest wójt, burmistrz, prezydent miasta, co wynika z art. 26 ust. 1 u.o.s.g. Poza tym, stanowiłoby to naruszenie konstytucyjnej zasady rozdziału organów stanowiących gmin od wykonawczych (art. 169 Konstytucji).
Po trzecie, warto zauważyć, że jedynym przepisem ustawy o samorządzie gminnym uprawniającym do wpływania przez radę gminy na czynności organu wykonawczego jest art. 18 ust. 2 pkt 2. u.o.s.g. Zgodnie z nim, do wyłącznej właściwości rady gminy (poza ustalaniem wynagrodzenia wójta oraz przyjmowaniem sprawozdań z jego działalności) – należy stanowienie o kierunkach jego działania. Jednakże przepis ten zezwala radzie tylko na stanowienie o kierunkach działania wójta, a więc do wydawania aktów w sferze wewnętrznej działania organów gminy, zawierających wyłącznie wytyczne, zalecenia, wskazówki dla organu wykonawczego.
WSA w Opolu w wyroku z 26 listopada 2009 r. (II SA/Op 356/09) zaakcentował, że: „Nie budzi wątpliwości, że cytowany przepis art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym zawiera kompetencję rady gminy do podejmowania uchwał określających kierunki działania wójta w sprawach należących do właściwości tego organu. Podejmowania uchwal w tym przedmiocie należy do aktów wydawanych w sferze wewnętrznej działania organów gminy, zawierających wytyczne dla tego organu. Należy jednak zauważyć, że wytyczne te nie mogą przybierać charakteru polecenia konkretnego sposobu załatwienia danej sprawy. Ostatecznie sąd zaakcentował, że: „W normie prawnej zawartej w art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym nie mieści się zatem nakazanie stosowania konkretnych rozwiązań prawnych ani też załatwienie konkretnej sprawy".
