W orzecznictwie z jednej strony podnosi się, że do udokumentowania kto i w jakiej części jest spadkobiercą służy instytucja stwierdzenia nabycia spadku przez sąd bądź sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Do momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia organ administracji nie może wezwać spadkobierców strony do udziału w postępowaniu (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 26 kwietnia 2018 r., sygn. II SAB/Kr 33/18, LEX nr 2490175). Z drugiej strony wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym nie można uznać, że dopiero stwierdzenie nabycia spadku lub poświadczenie dziedziczenia jest warunkiem, od którego spełnienia zależy możliwość wezwania spadkobierców strony. Krąg spadkobierców ustawowych określa ustawa, a dziedziczenie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Zgodnie z tym poglądem, wykazanie, że strona zmarła oraz wskazanie jej spadkobierców (w taki sposób, że jest możliwe zawiadomienie ich o toczącym się postępowaniu) wystarcza do uznania, że spadkobiercy strony zostali wskazani. Jednak i w tym przypadku podkreśla się, że gdy organ ma wiarygodne informacje o sporze o dziedziczenie (np. wobec powołania się przez osobę spoza kręgu spadkobierców ustawowych na dziedziczenie testamentowe), to może domagać się – w celu wykazania spadkobierców - przedłożenia stwierdzenia nabycia spadku bądź aktu poświadczenia dziedziczenia (por. np. wyrok NSA z 30 stycznia 2018 r., sygn. II OSK 901/16, LEX nr 2461165).
Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. organ zawiesza postępowanie w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony albo zarządcy sukcesyjnego do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 k.p.a. (czyli nie jest to sprawa dotycząca spadku nieobjętego, w której jako strona działa osoba sprawująca zarząd majątkiem masy spadkowej, a w jej braku – kurator), a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Inną podstawę do zawieszenia postępowania stanowi sytuacja, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd (art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a.).
W wyroku WSA w Krakowie z 18 grudnia 2017 r. (sygn. II SA/Kr 1192/17, LEX nr 2431770) stwierdzono, że zawieszenie postępowania do czasu ustalenia następców prawnych zmarłych stron stanowi zagadnienie wstępne w rozumieniu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Podnosi się jednak także, że śmierć strony i konieczność wezwania następców prawnych jest odrębną przesłanką zawieszenia postępowania z urzędu (art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a.) od przesłanki zawieszenia postępowania z urzędu z powodu konieczności uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego oraz że orzeczenie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku nie jest orzeczeniem rozstrzygającym zagadnienie wstępne (por. np. wyrok WSA w Olsztynie z 9 października 2018 r., sygn. II SA/Ol 549/18, LEX nr 2568221).
Autorka jest radcą prawnym
podstawa prawna: art. 30 § 4-5, art. 97 § 1 pkt 1 i 4 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)
