Z tej zasady wynika obowiązek organu podjęcia wszelkich czynności mających na celu ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego sprawy. Biegły nie jest powoływany do ustalenia stanu faktycznego sprawy, ale do naświetlenia i wyjaśnienia okoliczności wskazanych przez organ, z punktu widzenia posiadanych wiadomości specjalnych. Rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych wtedy, gdy przy jej rozpoznaniu wyłoni się zagadnienie mające znaczenie dla rozstrzygnięcia, którego wyjaśnienie przekracza zakres wiadomości i doświadczenia osób je wydających.
Organ prowadzący postępowanie nie może wkraczać w merytoryczną treść opinii biegłego, gdyż nie dysponuje specjalistyczną wiedzą, ale jego obowiązkiem jest dokonanie oceny tego dowodu, tzn. czy stanowisko biegłego nie pozostaje w sprzeczności z innymi ustaleniami w sprawie (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 18 grudnia 2018 r., sygn. II SA/Rz 135/18, LEX nr 2611509). W razie wątpliwości dotyczących opinii biegłego, organ powinien rozwiać je przez wystąpienie do biegłego o złożenie dodatkowych wyjaśnień bądź opinii uzupełniającej, a w ostateczności poprzez wystąpienie o sporządzenie opinii do innego biegłego (por. np. wyrok WSA we Wrocławiu z 22 czerwca 2018 r., sygn. IV SA/Wr 218/18, LEX nr 2516900).
W wyroku WSA w Bydgoszczy z 18 grudnia 2007 r. (sygn. II SA/Bd 807/07, LEX nr 491844) zwrócono uwagę, że opinią biegłego jest opinia osoby, do której zwrócił się organ. Stanowisko ekspertów przedstawionych na zlecenie strony nie jest opinią biegłego w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a. Taki dowód powinien być jednak przeanalizowany, a dotyczące go uwagi powinny znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji.
Podkreśla się, że orzeczenie lekarskie jest opinią biegłego w rozumieniu art. 84 § 1 k.p.a. Organ nie może więc np. samodzielnie ustalić, że dana osoba cierpi na chorobę zawodową wbrew temu orzeczeniu. Organ nie ma prawa do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia (por. np. wyrok NSA z 12 lipca 2016 r., sygn. II OSK 2688/14, LEX nr 2102218). Nie oznacza to jednak, że orzeczenie lekarskie nie podlega jakiejkolwiek kontroli. Organ ocenia je jako dowód w sprawie.
Organ ma obowiązek – w świetle art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. – do kontroli formalnej orzeczenia lekarskiego, polegającej w szczególności na zbadaniu kompletności tego orzeczenia, zgodności z przepisami, a także jasności i spójności zawartej tam argumentacji (por. np. wyrok NSA z 19 czerwca 2018 r., sygn. II OSK 3123/17, LEX nr 2524305).
Autorka jest radcą prawnym
