Jak informuje Onet, napis „Przepraszamy - granica praw człowieka” w Terespolu jestem wspólną akcją Amnesty International, Fundacji Nasz Wybór, Fundacji Polska Gościnność, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Migrant Info Point, Stowarzyszenia Homo Faber, Stowarzyszenia Interwencji Prawnej oraz Stowarzyszenia Nomada i Uchodźcy.info.

Organizacje wspólnym głosem apelują w kluczowych sprawach dotyczących przestrzegania praw i wolności człowieka w Polsce.

Z relacji cudzoziemców wynika, że funkcjonariusze Straży Granicznej, prowadzący odprawy w Terespolu, ignorują prośby uchodźców o ochronę międzynarodową. Oznacza to, że nie dopuszczają ich do złożenia wniosku o udzielenie statusu uchodźcy. Cudzoziemcy, starający się o ochronę międzynarodową, odsyłani są na Białoruś, która nie jest dla nich bezpiecznym miejscem.

Od ponad czterech lat do organizacji masowo wpływają skargi od uchodźców. O nieprawidłowościach, które mają miejsce na polskich granicach, głównie na przejściu granicznym Brześć-Terespol, informowały już między innymi Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Amnesty International, Human Rights Watch, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, a także Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka. Wiele raportów Stowarzyszenia Interwencji Prawnej z pierwszego monitoringu przeprowadzonego na przejściu granicznym Brześć-Terespol już na początku 2016 roku potwierdziło poważne naruszenia prawa oraz niewłaściwe traktowanie cudzoziemców przez funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Każdego dnia pojawiają się tam cudzoziemcy bez dokumentów uprawniających do wjazdu na teren Polski. Funkcjonariuszom polskiej Straży Granicznej opisują historie, które zmusiły ich do opuszczenia krajów pochodzenia. Wśród nich są między innymi osoby, które uciekły przed prześladowaniami, przemocą i torturami, czy kobiety uciekające ze swoimi dziećmi. W Polsce ubiegają się o nadanie statusu uchodźcy, gdzie starają się znaleźć schronienie. Prawo do złożenia takiego wniosku gwarantuje cudzoziemcom art. 56 ust. 2 Konstytucji RP oraz prawo międzynarodowe.

Straż Graniczna często ignoruje jednak ich relacje o prześladowaniach, zagrożeniu życia czy bezpieczeństwa, stwierdzając w notatkach, że cudzoziemcy deklarowali ekonomiczne przyczyny wjazdu do Polski. Białoruska organizacja Human Constanta, która monitoruje sytuację na przejściu granicznym w Terespolu, opublikowała raport, z którego wynika, że na przejściu granicznym w Terespolu „polscy strażnicy graniczni są ewidentnie bezduszni i mają dyskryminujące podejście wobec uchodźców”. „Zdarzało się, że oficerowie polskiej straży granicznej mówili podniesionymi głosami oraz obrażali, wyśmiewali lub maltretowali ich, odmawiali przyjęcia dokumentów i wysłuchania” - stwierdzono.

Zdaniem autorów raportu w pierwszej połowie 2019 roku uchodźcy próbowali ubiegać się tam w Polsce o ochronę międzynarodową co najmniej 1604 razy. Jedynie w 136 przypadkach wnioski te zostały przyjęte. W styczniu 2019 roku średnio od 1 do 13 rodzin wsiadało codziennie do pociągu jadącego z Brześcia do Terespola. W 39 przypadkach uchodźcy uciekali z kraju pochodzenia ze względu na gróźby i prześladowania, których tam doznawali. Czterech respondentów określiło tortury jako główną przyczynę ucieczki. Organizacja nie odnotowała jednak żadnych deklaracji wyjazdów z krajów pochodzenia z powodów ekonomicznych.

W 2017 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) wydał zarządzenia tymczasowe nakazujące polskim władzom nieodsyłanie cudzoziemców na Białoruś i przyjęcie od nich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej. Polskie władze nie wykonały jednak tych poleceń, co wzbudziło niepokój między innymi Parlamentu Europejskiego. W wyroku z grudnia 2018 roku w analogicznej sprawie przeciwko Litwie ETPCz stwierdził on naruszenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wobec nieprzyjęcia wniosków o azyl przez władze litewskie. Uznał także, że Białoruś nie jest krajem bezpiecznym dla uchodźców z Czeczenii.

Z orzecznictwa polskich sądów wynika również, że procedura odmowy wjazdu na granicy jest prowadzona w sposób nieprawidłowy. Podkreślono, że notatki służbowe sporządzane przez Straż Graniczną nie mogą być traktowane jako prawidłowe udokumentowanie przebiegu rozmowy pomiędzy funkcjonariuszem a cudzoziemcem.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w odpowiedzi na postulat Rzecznika Praw Obywatelskich o zapewnienie, że na granicy będzie sporządzany przetłumaczony na język zrozumiały dla uchodźców i podpisany przez nich protokół z przeprowadzonych rozmów, poinformował, że Straż Graniczna nie wprowadzi takiego rozwiązania, gdyż nie uważa, że jest to potrzebne. MSWiA zignorowało przy tym orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Konsorcjum organizacji społecznych, które działają na rzecz uchodźców oraz migrantów powstało w 2017 roku i zrzesza 9 organizacji społecznych: Amnesty International, Fundację Nasz Wybór, Fundację Polska Gościnność, Helsińską Fundację Praw Człowieka, Migrant Info Point, Polskie Forum Migracyjne, Stowarzyszenie Homo Faber, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Stowarzyszenie Nomada.

Celem organizacji jest działanie na rzecz uchodźców i migrantów, aby każdy mógł w pełni korzystać ze swoich praw i wolności.Tworzą one szeroką platformę do wspólnych działań, wymiany doświadczeń, podnoszenia jakości pracy i debaty publicznej w obszarze migracji i integracji w Polsce.