Koalicja organizacji pozarządowych i samorządów zorganizuje obchody Roku Samorządu. W poprzednim roku koalicja świętowała rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów do parlamentu, teraz chce się skupić na pierwszych wyborach samorządowych, które odbyły się 27 maja 1990 r.

– Koalicja ma charakter otwarty – mówi dr Cezary Trutkowski, prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Chce ona traktować 2020 r. jako rok samorządności, a nie samorządu terytorialnego, czyli administracji. Dodaje, że koalicja zorganizuje działania edukacyjne o znaczeniu samorządności, warsztaty, prelekcje.

W marcu na stronie internetowej fundacji zostanie umieszczony pakiet edukacyjny „Narodowe Lekcje o samorządzie terytorialnym" do wykorzystania w pracy z młodzieżą. Zawiera on sześć scenariuszy lekcyjnych dotyczących funkcjonowania samorządów i jest przeznaczony dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych (8. klasa) i liceów (1. i 2. klasa) oraz edukatorów. Przedstawiciele fundacji uważają, że może to być pomysł na prowadzenie zajęć wiedzy o społeczeństwie. Zdaniem Jacka Michałowskiego, koordynatora Roku Wolności 1989, główne wartości, które koalicja będzie promowała, to teraz: wolność, samorządność i solidarność.

Główne obchody Roku Samorządu Terytorialnego odbędą się w Warszawie między 27 maja (w rocznicę pierwszych wyborów samorządowych) a 4 czerwca (w rocznicę wyborów parlamentarnych). Jacek Michałowski dodaje, że wartości te będą promowane m.in. poprzez taniec, który zbliża ludzi. – 4 czerwca zorganizowane zostaną potańcówki – mówi.

– Wprowadzenie samorządu było jedną z fundamentalnych reform po 1989 r. – uważa Jan Król, jeden z jej twórców, działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, poseł Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Reforma odbywała się w dwóch etapach – w 1990 r. utworzono samorządowe gminy, a od 1999 r. istnieją samorządowe powiaty i województwa.

– Prace legislacyjne prowadzone były w Senacie, bo wybrany został on w wolnych wyborach, tam zmaterializowała się idea, zawiązał się zespół ekspertów, była siła intelektualna i polityczna – wspomina Jerzy Stępień, jeden z twórców reformy.

W marcu 1990 r. uchwalono ustawę o samorządzie terytorialnym, która umożliwiła powołanie rad gminnych. Na jej mocy 27 maja 1990 r. odbyły się pierwsze wolne wybory samorządowe do rad w ponad dwóch tysiącach gmin.

Następnie wybrały one swoje władze wykonawcze – prezydentów miast (w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców oraz tych, gdzie dotąd byli prezydenci, czyli praktycznie w większości miast powyżej 50 tys. mieszkańców), burmistrzów (w mniejszych miastach) oraz wójtów (w gminach wiejskich). Wybrane rady mogły podejmować decyzje niezależnie od władz centralnych, posiadały własne budżety i zarządzały własnym majątkiem.

Zdaniem Jerzego Stępnia dzięki tej reformie w Polsce nie powstał system oligarchiczny.