W Polsce mimo spadku zaufania do sądów to droga sądowa jest wciąż preferowana w dochodzeniu praw i roszczeń. Świadczy o tym choćby lawinowy wpływ i utrzymująca się niezmiennie od lat tendencja wzrostowa spraw kierowanych do sądów.
I choć niektóre media i politycy kreują fatalny obraz sądów, to w praktyce ludzie ufają tylko tym państwowym. Nie chcą rozstrzygać swoich spraw choćby w arbitrażu. Zaskakuje, że nawet czołowi politycy zamiast polubownie rozwiązywać spory, kierują wciąż kolejne sprawy do sądów, mimo deklarowanego niezadowolenia z ich pracy i niesprawiedliwych orzeczeń.
Okazuje się więc, że z trudnością przychodzi nie tylko politykom, ale i całemu polskiemu społeczeństwu sięganie także do instytucji mediacji. Tymczasem w wielu innych krajach standardem jest wykorzystywanie najpierw właśnie jej. Jak trafnie argumentują Brytyjczycy, nie można przecież z przeziębieniem zgłaszać się od razu do chirurga.
Mimo pogłębiającej się refleksji społecznej, zmian ustawodawczych, preferencji kosztowych w mediacji polscy obywatele wciąż bezpośrednio kierują się do sądów, nierzadko nie dając sobie nawet szansy na ugodowe zakończenie sporu. Na porządku dziennym są więc sprawy nawet pomiędzy podmiotami gospodarczymi pozostającymi w stałych relacjach. Przed ich skierowaniem na drogę sądową nie jest wystosowywane nawet przedsądowe wezwanie do zapłaty lub strona pozwana dopiero po raz pierwszy w procesie zgłasza jako środek obronny zarzut potrącenia. Tymczasem już nie tylko zwykła lojalność procesowa, ale i zdrowy rozsądek przemawiałyby za tym, by zanim uruchomi się drogę sądową, dać szansę przeciwnikowi na polubowne zakończenie sporu, wzajemne rozliczenie roszczeń czy zakreślenie dodatkowego terminu na spłatę długu.
Tłumaczyć i przekonywać
Najpierw powinno się wykorzystać wszelkie pozasądowe i polubowne metody rozstrzygania sporów. Bez wątpienia zaś pierwszą osobą, która może klientowi zasugerować mediację, jest profesjonalny pełnomocnik. On powinien pomóc stronie zdecydować, czy wybrać od razu ścieżkę sądową, czy może jednak zacząć od próby ugody. Dlatego należy jako rekomendację piątą postulować zasadę: „zamiast iść do razu sądu, warto skorzystać wcześniej z instytucji mediacji".
