W udzielonym 7 października 2019 r. wywiadzie dla Polsat News prezes partii Prawo i Sprawiedliwość zapowiedział dokończenie po wyborach reformy sądów, stwierdzając: „[a]rtykuł 180, punkt 5, ustęp 5 konstytucji daje pełne prawo do przeprowadzenia takiej reformy. I my do tego artykułu będziemy nawiązywać, będziemy to prowadzić. Bez głębokiej reformy sądów, w ogóle naprawienie państwa jest bardzo trudne, bo to jest taka jakby ostatnia barykada, ostatni szczebel decyzyjny w bardzo wielu sprawach, i to nie tylko takich, które odnoszą się do spraw cywilnych czy karnych, ale także administracyjnych".
Nieprzenoszalni, bo nieusuwalni
Przywołany w wywiadzie art. 180 ust. 5 konstytucji brzmi następująco: „W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia".
Czytaj także: Reforma sądów: będzie jeden sędzia dla wszystkich sądów
Powołany przepis jest fragmentem szerszego uregulowania o charakterze gwarancyjnym określonego w art. 180 konstytucji, który wyraża zasadę nieprzenoszalności sędziów, stanowiąc, że: sędziowie są nieusuwalni (ust. 1); przewiduje ograniczenia dopuszczalności złożenia sędziego z urzędu, zawieszenia w urzędowaniu, przeniesienia do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli – może to nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie (ust. 2), a w razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych dopuszcza przeniesienie sędziego do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia (ust. 5).
Zasada nieprzenoszalności sędziów (czyli stałość ich miejsca służbowego, które wskazane im zostało dekretem prezydenta powołującym do służby) stanowi jedną z gwarancji niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 178 ust. 1 Konstytucji RP. Cały art. 180 konstytucji, łącznie ze wskazanym w wywiadzie ust. 5, oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP statuujący niezawisłość sędziów należy interpretować we wzajemnym powiązaniu, na tle ogólnych zasad funkcjonowania władzy sądowniczej – władzy odrębnej i niezależnej od innych władz, zgodnie z art. 173 Konstytucji RP („Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz").