Postępowanie karne, także w jego stadium przygotowawczym, jest emanacją władzy państwowej. Zgodnie z art. 7 konstytucji prowadzone jest w interesie publicznym. To z kolei warunkuje poddanie postępowania przygotowawczego kontroli społecznej. Może być prowadzona chociażby poprzez umożliwienie stronom dostępu do akt sprawy odzwierciedlających aktywność procesową osób i podmiotów w postępowaniu. Jest to tzw. względna jawność postępowania.
Dostęp nie może być nadmierny
Zastosowanie zasady względnej jawności musi zaakceptować prokurator oraz inne organy prowadzące postępowanie przygotowawcze. Niezbędne jest bowiem zapobieganie działaniom zmierzającym do wykorzystywania zasady względnej jawności w celach bezprawnych. Chodzi zwłaszcza o torpedowanie postępowań przygotowawczych.
Nie jest to tylko teoria. Obserwacja rzeczywistości medialnej prowadzi do wniosku, że celowe nadużycie uprawnień wynikających z dostępu stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników do akt sprawy nie jest wyjątkiem. Zwłaszcza w odniesieniu do postępowań pozostających w zainteresowaniu opinii publicznej. Za przykład może służyć opublikowanie w internecie materiałów dotyczących śledztwa w sprawie nielegalnego podsłuchiwania polityków. Zachowanie to wypełniało znamiona czynu zabronionego określonego w art. 241 § 1 kodeksu karnego.
Trzeba znaleźć sposób zabezpieczenia
Przed opublikowaniem informacji ze śledztwa w sprawie nielegalnego podsłuchiwania polityków prokurator prowadzący postępowanie przygotowawcze wyraził zgodę na skopiowanie przez pełnomocników procesowych stron zgromadzonego materiału dowodowego. Decyzja została podjęta na podstawie art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego.
W konsekwencji opublikowania materiałów z tego śledztwa pojawiło się kilka bardzo ważnych pytań. W jaki sposób zabezpieczyć prowadzone postępowania przygotowawcze przed możliwymi zagrożeniami, w tym próbami destabilizowania jego prawidłowego toku? W jaki sposób ustalić rozsądny kompromis pomiędzy dobrem prowadzonego postępowania a zasadą jego względnej jawności?
