Niewierny mąż odda darowaną nieruchomość - wyrok SN

Prawo do odwołania darowizny w szczególności między małżonkami gwarantuje darczyńcy skuteczną reakcję wobec rażącej niewdzięczności obdarowanego.

Czytaj także: Niewierny mąż może stracić darowiznę

To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego. Ma on znaczenie nie tylko dla darowizn między małżonkami, ale także osobami z zewnątrz.

Uległa namowom

Kwestia ta wynikła w sprawie, w której Małgorzata R. domagała się sądowego zobowiązanie męża do przeniesienia połowy własności nieruchomości, co stanowić miało odwołanie dokonanej na jego rzecz darowizny tej nieruchomości należącej wcześniej do majątku wspólnego małżonków. Kobieta za namową męża dokonała na jego rzecz i do jego majątku osobistego tej darowizny. Po pewnym czasie złożyła jednak oświadczenie o odwołaniu darowizny (na podstawie art. 898 § 1 kodeksu cywilnego), który dopuszcza taką możliwość w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego. I o to był spór.

O niewdzięczności męża miały świadczyć zapiski męża z danymi prostytutek oraz odwiedzanie licznych portali matrymonialnych i randkowych, potwierdzone historią przeglądarki internetowej. Dawały kobiecie podstawy do przyjęcia, że dopuszczał się zdrady małżeńskiej. Sąd ustalił także, że mężczyzna za pomocą udzielonego mu przez kobietę pełnomocnictwa dokonał zbycia na rzecz swojego ojca licznych, wartościowych nieruchomości należących do majątku wspólnego bez uzyskania zapłaty, które ojciec darował mu następnie, w efekcie weszły do jego majątku osobistego.

Sąd Okręgowy uwzględnił żądanie, a Sąd Apelacyjny w Warszawie werdykt utrzymał. Mężczyzna nie dał za wygraną i odwołał się do Sądu Najwyższego, kwestionując zwłaszcza zaaprobowaną przez sądy możliwość odwołania bez zgody współmałżonka w czasie trwania wspólności ustawowej darowizny z majątku wspólnego.

Szczodrość i sprawiedliwość

To nietrafny zarzut – wskazał SN. – Współcześnie nie budzi wątpliwości dopuszczalność przesunięć majątkowych z majątku wspólnego na rzecz współmałżonka, do jego majątku osobistego. Umowy takie są ważne, chyba że z okoliczności wynika, że umowa taka objęłaby w zasadzie wszystkie składniki majątku wspólnego, co mogłoby stanowić obejście zakazu z art. 35 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Stanowi on, że w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

– Sens i cel uprawnienia odwołania darowizny zostałby podważony, gdyby od zgody winnego współmałżonka miała zależeć prawna skuteczność oświadczenia o odwołaniu darowizny przez małżonka dotkniętego rażącym zachowaniem obdarowanego – wskazała w uzasadnieniu sędzia SN Beata Janiszewska. Według SN argument ten jest istotny nie tylko w razie darowizny na rzecz współmałżonka, kiedy to rażąco niewdzięczny obdarowany w istocie decydowałby o tym, czy zachowa uzyskane przysporzenie, lecz także w każdym przypadku darowizny.

– Przewidziane w art. 898 § 1 k.c. prawo do odwołania darowizny realizuje bowiem wywodzone z poczucia sprawiedliwości oczekiwanie, że system prawa zagwarantuje darczyńcy, który wykazał się szczodrobliwością, instrumenty prawne pozwalające na skuteczną reakcję wobec rażącej niewdzięczności obdarowanego – podsumowała stanowisko SN sędzia Janiszewska.

W konsekwencji SN oddalił skargę kasacyjną męża. Wyrok SN jest ostateczny.

Sygnatura akt: akt I CSK 13/18