Sprawa mienia ofiar Holokaustu. Polska w raporcie Departamentu Stanu

"Polska jest jedynym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym pozostały poważne kwestie związane z mieniem z czasów Holokaustu i który nie uchwalił kompleksowej krajowej ustawy reprywatyzacyjnej" - głosi raport amerykańskiego Departamentu Stanu, opublikowany w związku z tzw. ustawą 447.

Aktualizacja: 30.07.2020 09:03 Publikacja: 30.07.2020 07:22

Sprawa mienia ofiar Holokaustu. Polska w raporcie Departamentu Stanu

Foto: Fotorzepa, Piotr Guzik

W poprzedzającym raport oświadczeniu amerykański sekretarz stanu Mike Pompeo stwierdził, że ustalenia zawarte w dokumencie przypominają, że wymienione w nim państwa (w tym Polska) muszą działać szybciej w celu zapewnienia zwrotu lub rekompensaty za mienie bezprawnie odebrane ofiarom Holokaustu i innym ofiarom nazistowskich prześladowań.

Czytaj także: Ustawa reprywatyzacyjna spadła po interwencji brytyjskiego ambasadora?

"Gdy w grudniu 2019 r. prezydent Trump podpisał przełomowy rozkaz wykonawczy w sprawie walki z antysemityzmem, podkreślił wagę wzmocnienia wysiłków na rzecz restytucji, stanowiącej trzon Deklaracji Terezińskiej. Jestem dumny z nieustających wysiłków Departamentu Stanu w celu zachęcenia państw do spełnienia celów i zobowiązań, podjętych przez nie w ramach Deklaracji Terezińskiej, oraz do zapewnienia sprawiedliwości ocalałym z Holokaustu i ich rodzinom, a także społecznościom żydowskim zniszczonym przez Holokaust. Jako sekretarz stanu będę te wysiłki traktował priorytetowo" - oświadczył amerykański sekretarz stanu.

Raport został opublikowany w związku z tzw. ustawą 447 w sprawie restytucji mienia ofiar Holokaustu, podpisanej przez Donalda Trumpa w 2018 r.

"Podczas gdy władze polskie utrzymują, że wdrożyły szeroko zakrojone ustawodawstwo, Polska jest jedynym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym pozostały poważne kwestie związane z mieniem z czasów Holokaustu i który nie uchwalił kompleksowej krajowej ustawy reprywatyzacyjnej" - czytamy w raporcie.

"Ocaleni z Holokaustu i ich potomkowie będący obywatelami amerykańskimi twierdzą, że procedury wymagane do odzyskania ich prywatnych nieruchomości za pośrednictwem polskiego systemu sądowniczego lub w drodze ugody z władzami centralnymi lub samorządem lokalnym są długotrwałe, uciążliwe, kosztowne i w dużej mierze nieskuteczne. Niektórzy z nich wyrażają niezadowolenie, że nawet po odzyskaniu nieruchomości, działania ze strony najemców lub innych podmiotów uniemożliwiają im swobodne korzystanie z własnego majątku" - głosi tekst.

Według dokumentu, władze szacują, że rozstrzygnęły około 45 proc. z ok. 5500 wniosków o zwrot nieruchomości należących do gmin wyznaniowych żydowskich, a w ok. połowie rozstrzygniętych spraw roszczenia odrzucono. "Polska nie uchwaliła ustawy, która dotyczyłaby majątku bezspadkowego z czasów Holokaustu" - czytamy.

Raport stwierdza także, że Polska "poważnie angażuje się na rzecz upamiętnienia Holokaustu". W tym kontekście pojawia się wzmianka o finansowaniu muzeów, pomników oraz muzeów na terenie byłych nazistowskich obozów koncentracyjnych.

Dokument przypomina, że w 1960 r. polski rząd podpisał umowy dwustronne, na mocy których Polska przekazała rządom niektórych państw pieniądze na pokrycie roszczeń cudzoziemców z tytułu strat w mieniu prywatnym poniesionych po 1939 r. W 1960 r. taka umowa została zawarta między Polską a Stanami Zjednoczonymi, a na jej mocy Polska przekazała władzom USA 40 mln dolarów na pokrycie roszczeń osób, które były obywatelami amerykańskimi w momencie bezprawnego przejęcia ich mienia. "Umowa ta nie obejmowała osób, które były obywatelami polskimi w momencie przejmowania ich majątku, a dopiero później zostały naturalizowanymi obywatelami amerykańskimi; umowa ta wykluczała więc większość polskich ocalałych z Holokaustu i ich rodziny" - głosi raport.

W raporcie jest też mowa o kwestii mienia bezspadkowego.

"Polska nie przyjęła ustawy dotyczącej znacznej ilości własności prywatnej pozostawionej bez spadkobierców w wyniku Holokaustu. Zamiast tego, majątek bezspadkowy podlega polskiemu prawu spadkowemu, na mocy którego majątek ten wraca do samorządu lokalnego lub Skarbu Państwa" - czytamy. "Według rządu, bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej Polska zaczęła regulować status prawny mienia pozostawionego przez właścicieli, w tym Żydów, którzy zginęli w czasie Holokaustu, na mocy szeregu dekretów regulujących status opuszczonego i porzuconego mienia, w ramach całościowej nacjonalizacji własności prywatnej w okresie powojennego funkcjonowania systemu komunistycznego" - dodano.

W poprzedzającym raport oświadczeniu amerykański sekretarz stanu Mike Pompeo stwierdził, że ustalenia zawarte w dokumencie przypominają, że wymienione w nim państwa (w tym Polska) muszą działać szybciej w celu zapewnienia zwrotu lub rekompensaty za mienie bezprawnie odebrane ofiarom Holokaustu i innym ofiarom nazistowskich prześladowań.

Czytaj także: Ustawa reprywatyzacyjna spadła po interwencji brytyjskiego ambasadora?

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Historyczne porozumienie. Armenia i Azerbejdżan ustaliły pierwszy odcinek granicy
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Polityka
W Korei Północnej puszczają piosenkę o Kim Dzong Unie, "przyjaznym ojcu"
Polityka
Wybory w Indiach. Modi u progu trzeciej kadencji
Polityka
Przywódcy Belgii i Czech ostrzegają UE przed rosyjską dezinformacją
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Polityka
Zakaz używania TikToka razem z pomocą Ukrainie i Izraelowi. Kongres USA uchwala przepisy