Obecne przepisy ordynacji podatkowej przewidują możliwość uregulowania podatku za kogoś. Bez limitu może to zrobić osoba z kręgu najbliższej rodziny. Dla innych możliwość taka została ograniczona kwotowo. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że uiszczenie daniny z cudzej kieszeni nie jest obojętne podatkowo.

Ze zwrotem czy bez

Wszystko zależy od tego, czy wpłata będzie traktowana jako przysporzenie definitywne, tj. bez obowiązku zwrotu, czy nie.

Jak wyjaśnia Dariusz Malinowski, doradca podatkowy, partner w KPMG, jeśli podatnik i osoba, która za niego zapłaciła daninę, umówią się, że pieniądze zostaną zwrócone, można mówić o pożyczce. Co do zasady – poza sytuacjami objętymi zwolnieniem – w grę wchodzi konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

– Podstawowa stawka PCC wynosi w tym przypadku 2 proc. Jeśli taka umowa nie zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego, fiskus – gdy podatnik powoła się na pożyczkę – może próbować zastosować sankcyjną 20-proc. stawkę. Takie przypadki się zdarzały – tłumaczy Malinowski.

Zaraz jednak dodaje, że nie ma do tego podstaw, bo sankcja jest zarezerwowana dla przypadków, gdy podatnik powołuje się na niezgłoszoną pożyczkę, broniąc się przed zarzutami o zatajanie przychodów.

Kolejnym przypadkiem związanym z zapłatą cudzego podatku jest darowizna. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy podatek płaci za kogoś najbliższa rodzina.

– Można sobie wyobrazić, że np. rodzice płacą podatek od spadku, jaki po dalszej rodzinie odziedziczyło dziecko. Gdy nie będą oczekiwali zwrotu, w grę wchodzi darowizna. A taka operacja co do zasady podlega opodatkowaniu – wyjaśnia Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy.

Ekspert uspokaja, że darowizny w kręgu najbliższej rodziny, bez względu na kwotę, są zwolnione z podatku. Jest jednak jeden podstawowy warunek: zawiadomienie o nabyciu urzędu skarbowego.

– Na złożenie takiego oświadczenia obdarowany ma sześć miesięcy. Termin jest przywracalny – podkreślał ekspert.

Jeśli więc dziecko umówiło się z rodzicami, że nie zwróci podatku, powinno zadbać o złożenie odpowiedniego formularza. W przeciwnym razie, gdy po latach fiskus zainteresuje się okolicznościami uiszczenia daniny z cudzej kieszeni, będzie za późno. Wtedy od podatku w prezencie może zażądać podatku.

Co z osobami z dalszej rodziny, dla których od większych kwot nie ma już zwolnienia? Zdaniem Konrada Filipa Turzyńskiego, doradcy podatkowego, partnera w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec&Partnerzy, rozwiązaniem może być zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT.

Umorzone świadczenie

– W mojej ocenie zapłatę za kogoś daniny należy traktować jako nieodpłatne świadczenie, które co do zasady podlega opodatkowaniu PIT – mówi Turzyński.

Ustawodawca zwalnia jednak z PIT wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu podatku od spadków i darowizn. Jak podkreśla ekspert, przepis ten będzie miał zastosowanie, także gdy ten, kto zapłacił daninę, umorzy ją, najlepiej na piśmie.

– Jednorazowa zapłata podatku za kogoś niespokrewnionego ze względu na ograniczenie kwotowe, do 1000 zł, nawet jeśli będzie to darowizna, nie grozi opodatkowaniem. Z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w III grupie wyłączona jest bowiem kwota do 4902 zł – uspokaja Krzysztof Musiał.

Gdyby wpłaty się powtarzały, fiskus może upomnieć się o daninę od obdarowanego.

Procedura podatkowa

Kto uiści cudzą daninę bez limitu

Obowiązujące przepisy ordynacji podatkowej przewidują trzy kategorie podmiotów, które mogą zapłacić nie swój podatek. Dwie z nich nie są ograniczone limitem, czyli nie ma znaczenia, ile daniny trafi na konto skarbówki. Zapłata podatku – bez limitu kwoty – może nastąpić przez:

1) małżonka podatnika, jego zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę,

2) aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym.

Jeżeli podatek zapłaci ktoś z najbliżej rodziny, a treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości, że jest przeznaczona na zobowiązanie podatnika, uznaje się, że pochodzi z jego środków.