Już 22 sierpnia 2016 roku Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro zaprezentował wytyczne w sprawie zasad prowadzenia postępowań przygotowawczych o przestępstwa udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim oraz o przestępstwa oszustwa skutkujące utratą przez pokrzywdzonych prawa własności nieruchomości.
Zgodnie z tymi wytycznymi sprawy co do zasady powinny być wszczynane w kierunku popełnienia przestępstwa oszustwa, chyba że jednoznacznie i bezsprzecznie wynika prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa wyzysku z art. 304 kk. Prokurator dalej wskazuje, że błędne lub pochopne przyjęcie kwalifikacji czynu z art. 304 kk, bez gruntownej analizy lub weryfikacji okoliczności, które mogą świadczyć o zaistnieniu przestępstwa z art. 286 § 1 kk, może mieć poważne następstwa, stanowiące rezultat diametralnie różnych zagrożeń karnych przewidzianych przez ustawodawcę dla przestępstw z art. 286 § 1 kk i art. 304 kk, co przekłada się na zróżnicowanie okresów przedawnień tych czynów, a w konsekwencji na możliwość ścigania ich sprawców.
Czytaj też: Maciej Gutowski, Piotr Kardas: Nieważność umowy to niejedyne rozwiązanie
Wytyczne wskazują nie tylko na to jaką przyjmować kwalifikację prawną czynów, ale także na takie elementy jak zwiększona aktywność funkcjonariuszy organów prowadzących postępowanie przygotowawcze w taksie przesłuchania, dokładne opisywanie znamion przestępstwa, sposób przeprowadzenia dowodów, możliwość wniesienia powództwa z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia w trakcie postępowania przygotowawczego, czy wreszcie wskazanie, że takie sprawy powinny być prowadzone w prokuraturze okręgowej pod nadzorem prokuratury regionalnej, a w zakresie praktyki działań wykrywczych możliwość skierowania do jednostki Policji wniosku o utworzenie wyspecjalizowanej grupy o charakterze operacyjno-procesowym.
W związku z tymi wytycznymi bardzo często spotykamy się z praktyką stawiania zarzutu oszustwa z art. 286 § 1 w zw. z art. 294 § 1 kk w zbiegu z art. 304 kk.
