Ustawa z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (DzU z 2016 r., poz. 1206) zawiera pakiet rozwiązań wspomagających działalność nie tylko przedsiębiorców budujących czy remontujących statki, ale też specjalizujących się w dostawach części i wyposażenia do statków morskich bądź świadczących usługi służące bezpośrednim potrzebom jednostek pływających.
Rozważający rozpoczęcie działalności w tym sektorze powinni jednak być świadomi istotnego ryzyka związanego ze ściągalnością należności za świadczone dostawy lub usługi. Zdarza się bowiem, iż nieuczciwy właściciel – często prowadzący działalność za pośrednictwem spółki celowej z egzotycznej jurysdykcji – zamiast zapłaty decyduje o opuszczeniu przez statek portu. Instytucją szczególnie przydatną w takich sytuacjach jest areszt statku. Istotą aresztu statku jest jego zajęcie w drodze postępowania sądowego, zasadniczo w celu zabezpieczenia tzw. wierzytelności morskiej.
Konwencja...
Zasady, na jakich w Polsce może zostać przeprowadzony areszt statku, reguluje przede wszystkim międzynarodowa konwencja w sprawie zajęcia (aresztu) statków morskich, podpisana w Brukseli 10 maja 1952 r. (konwencja), oraz przepisy kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) o postępowaniu zabezpieczającym.
Kluczowym pojęciem konwencji jest tzw. wierzytelność morska, to bowiem istnienie tego typu wierzytelności co do zasady pozwala na dokonanie aresztu. Wyczerpującą listę wierzytelności morskich zawiera art. 1 pkt 1 konwencji, wskazujący, iż do wspomnianej grupy zaliczane są m.in. wierzytelności powstałe z tytułu: szkody wyrządzonej przez statek (w tym w wyniku zderzenia); utraty życia lub uszkodzenia ciała spowodowanego przez jakikolwiek statek lub w związku z eksploatacją jakiegokolwiek statku; utraty lub uszkodzenie ładunku i bagażu przewożonego na jakimkolwiek statku; czarteru lub innej umowy o używanie lub wynajęcie statku; umowy o przewóz ładunku; dostaw na statek realizowanych w związku z jego eksploatacją lub utrzymaniem; budowy, remontu lub wyposażenia statku albo opłaty za korzystanie z doku; sporów co do własności statku; zastawu lub hipoteki morskiej na statku.
Z wyjątkiem wierzytelności z tytułu sporów co do własności statku bądź zastawu lub hipoteki morskiej wierzyciel może zająć zarówno statek, wobec którego powstała wierzytelność morska, jak i jakikolwiek inny statek będący własnością osoby, która w chwili powstania wierzytelności morskiej była właścicielem statku, wobec którego wierzytelność morska wynikła. Uważa się przy tym, że statek jest własnością tego samego właściciela, jeżeli wszystkie udziały w nim są własnością tej samej osoby lub tych samych osób.
