Sztuka i nowe technologie. Młodzi twórcy zmienią nasz klimat

Olafur Eliasson, światowej sławy artysta, zaczął niemiecką prezydencję w Radzie Europy ekologicznym projektem „Earth Speakr”.

Aktualizacja: 07.07.2020 22:11 Publikacja: 07.07.2020 21:00

Earth Speakr – aplikacja dla każdego, która obrazuje zmiany klimatu. Jest przeznaczona dla dzieci, m

Earth Speakr – aplikacja dla każdego, która obrazuje zmiany klimatu. Jest przeznaczona dla dzieci, młodzieży i dorosłych

Foto: Mat. Pras.

Islandzko-duński artysta, jeden z najgłośniejszych dziś w świecie twórców, zaprosił dzieci z całej Europy do współtworzenia dzieła sztuki w formie platformy cyfrowej. Chce, by w ten sposób zabrały one głos na temat zmian klimatycznych, zagrożeń środowiska i przyszłości naszej planety.

– Zainspirowały mnie miliony młodych ludzi w całej Europie, którzy wykazują żywe zainteresowanie dobrem naszej planety – mówi „Rzeczpospolitej” Olafur Eliasson w jedynym dla polskich mediów wywiadzie. – Rozumieją, co się dzieje. Ale nie wszyscy mają możliwość podzielenia się swoimi pomysłami. Ogólnie mówiąc, dzieci mają tyle samo czasu przed sobą, ile my mamy za sobą. Jak możemy zbudować statek, który miałby żeglować bez ich udziału? Ta praca w istocie polega na daniu dzieciom przestrzeni, w której mówiłyby o przyszłości według swych wizji i pomysłów. Praca stanie się refleksją na temat ich udziału i widzenia świata.

Słońce i lodowce

53-letni Eliasson, absolwent Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze, zajmuje się rzeźbą, malarstwem, fotografią, filmem, instalacjami oraz mediami cyfrowymi. W Guggenheim Museum w Bilbao obecnie można oglądać jego wielką retrospektywę „In real life”, która w zeszłym roku była prezentowana w Tate Modern w Londynie. Obejmuje 30 lat twórczości, w której szczególne znaczenie mają głośne instalacje w galeriach i przestrzeniach publicznych: ze światła, powietrza, wody, mgły i nowych technologii.

„The Weather Project” zaprezentował w 2003 r. w Hali Turbin w Tate Modern w Londynie. Skonstruował tam sztuczne słońce z setek lamp emitujących żółte światło, które przyciągało tłumy Brytyjczyków zmęczonych ustawicznym deszczem. Projekt obejrzało 2 miliony ludzi.

Olafur Eliasson (1967) wiele swych dzieł poświęcił tematom ekologicznym

Olafur Eliasson (1967) wiele swych dzieł poświęcił tematom ekologicznym

Mat. Pras./ Lars Borges

– „The Weather” odnosił się do środowiska, a nie wyraźnie do klimatu. Ale wkrótce nabrał znaczeń klimatycznych, zaś odbiorcy zaczęli rozumieć go w taki sposób – wspomina. – Cieszę się, że dzieło sztuki może wywołać zmianę społecznego myślenia.

Także w 2003 r. artysta reprezentował Danię na 50. Biennale w Wenecji. Z kolei w centrum Wiednia na placu Am Hof można od 2007 r. oglądać jego stałą świetlną instalację „Żółta mgła”, która po zachodzie słońca otacza fasadę Verbund-Zentrale.

W 2008 r. Eliasson zbudował cztery sztuczne wodospady w Nowym Jorku – „The New York City Waterfalls”, zamówione Public Art Fund. Ta czasowa instalacja nad East River kosztowała miliony dolarów.

W latach 2009–2014 kierował Instytutem Eksperymentów Przestrzennych Uniwersytetu Artystycznego w Berlinie.

– Moją pracę „Ice Watch” zrealizowałem wspólnie z geologiem Minikiem Rosingiem – przypomina artysta. – Składało się na nią 12 masywnych wolnopływających bloków grenlandzkiego lodowca, przetransportowanych do centrum Kopenhagi w 2014 r., do Paryża w 2015 r. i do Londynu w 2018. Przechodnie mogli ich dotknąć, poczuć ich nietrwałość, widząc, jak topnieją, pokazując skutki klimatycznego ocieplenia.

W 2012 wraz z inżynierem Frederikiem Ottesenem założył społeczny biznes Little Sun, projektujący solarne przenośne lampy, zasilane energią słoneczną, aby zastąpić nimi oświetlenie wykorzystujące paliwa kopalne w społecznościach pozbawionych elektryczności.

– A także zwiększyć świadomość potrzeby rozszerzenia dostępu do energii odnawialnej – dodaje artysta. W 2019 r. milion lamp został rozprowadzony na całym świecie; ponad połowa z nich jest wykorzystywana.

Z kolei dla Sali Koncertowej i Centrum Konferencyjnego Harpa w Reykjaviku w Islandii zaprojektował świetlną fasadę we współpracy z Henning Larsen Architects (obiekt zdobył Nagrodę Miesa van der Rohe w 2013).

W 2019 r. Eliasson otrzymał tytuł Ambasadora Dobrej Woli Organizacji Narodów Zjednoczonych za działania na rzecz klimatu i zrównoważonego rozwoju.

Aplikacja sztuki

W najnowszej pracy głos w sprawie planety dzieci i młodzież mogą zabrać, korzystając ze strony internetowej (earthspeakr.art/en) i aplikacji, bazującej na technologii rozszerzonej rzeczywistości – do pobrania na smartfony i tablety. Przy ich pomocy mogą nagrać wiadomości, wcielając się w rolę Mówców Ziemi (Earth Speakr), tworzyć fantazyjne animacje 3D, w których, na przykład, drzewo, woda, niebo czy wzbijające się ku niemu latawce i dymiące kominy opisują ekologiczne zagrożenia.

– Technologia cyfrowa stanowi część mojej pracy, aby uczynić ją intuicyjną i zabawną dla dzieci i młodzieży, ale na tym się nie kończy. To nie jest tylko aplikacja czy interaktywna strona internetowa, to jest dzieło sztuki. Dzieci też są artystami – podkreśla Olafur Eliasson.

Projekt zachęca do aktywnego współudziału również dorosłych: decydentów, innowatorów, polityków, aby wysłuchali komunikatów dzieci i upowszechniali je na wirtualnej mapie na stronie Earth Speakr oraz w realnej przestrzeni publicznej.

Dzieło ma charakter otwarty, o jego ostatecznym kształcie i poruszanych tematach zdecydują uczestnicy.

– Platforma wspiera dzieci, by swobodnie wyrażały swoje nadzieje i obawy – tłumaczy Eliasson. – Jestem ciekaw, co będą miały do powiedzenia. Earth Speakr w pełni przyjmuje ich przemyślenia. Jest dziełem sztuki tak zaprojektowanym, by było do tego przystosowane, oparte na ich wkładzie. To, co tworzą, może być żartobliwe i kapryśne, poważne lub poetyckie. Żaden pomysł nie jest dobry ani zły. Każdy łatwo może wziąć udział w projekcie.

Twarze Europy

Platforma jest dostępna w 27 krajach UE oraz Wielkiej Brytanii. W 24 oficjalnych językach Unii Europejskiej przez najbliższe pół roku niemieckiej prezydencji. Finansowana jest przez Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych i realizowana we współpracy z Instytutem Goethego.

Program kulturalny niemieckiej prezydencji koncentruje się zaś na Europie przyszłości. Od września do listopada – w dziesięciu państwach Europy, w tym w Polsce – w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu, zrealizowana zostanie interaktywna instalacja „Znikający mur“. Na to dzieło, symbolizujące intelektualną i kulturalną różnorodność Europy, złożą się cytaty z filozofii, literatury oraz popkultury, poczynając od Hannah Arendt do piosenek Beatlesów, a wyłonione w europejskim konkursie ogłoszonym przez Goethe-Institut. Cytaty zostaną umieszczone na 6 tysiącach ruchomych klocków, które przechodnie będą mogli wyjąć i zabrać ze sobą aż „mur” zniknie.

Realizując projekt „Opowiedz mi o Europie”, młodzi ludzie w międzypokoleniowych rozmowach zbiorą informacje na temat zarówno idei zjednoczonej Europy, jak i jej obecnego kryzysu, które będą udostępnione szerokiej publiczności w internecie.

„Generacja A-Algorytm” ma zbadać, jak sztuczna inteligencja zmienia społeczeństwo. „Europejska kuchnia” to wirtualne i realne spotkania z artystami zapraszającymi na literackie czytania, spektakle, koncerty, pokazy filmów.

Wystawa „Twarze Europy”, czyli 1000 portretów Europejczyków fotografa Carstena Sandera, będzie prezentowana w Radzie UE w Brukseli.

Islandzko-duński artysta, jeden z najgłośniejszych dziś w świecie twórców, zaprosił dzieci z całej Europy do współtworzenia dzieła sztuki w formie platformy cyfrowej. Chce, by w ten sposób zabrały one głos na temat zmian klimatycznych, zagrożeń środowiska i przyszłości naszej planety.

– Zainspirowały mnie miliony młodych ludzi w całej Europie, którzy wykazują żywe zainteresowanie dobrem naszej planety – mówi „Rzeczpospolitej” Olafur Eliasson w jedynym dla polskich mediów wywiadzie. – Rozumieją, co się dzieje. Ale nie wszyscy mają możliwość podzielenia się swoimi pomysłami. Ogólnie mówiąc, dzieci mają tyle samo czasu przed sobą, ile my mamy za sobą. Jak możemy zbudować statek, który miałby żeglować bez ich udziału? Ta praca w istocie polega na daniu dzieciom przestrzeni, w której mówiłyby o przyszłości według swych wizji i pomysłów. Praca stanie się refleksją na temat ich udziału i widzenia świata.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
radio
Lech Janerka zaśpiewa w odzyskanej Trójce na 62-lecie programu
Kultura
Zmarł Leszek Długosz
Kultura
Timothée Chalamet wyrównał rekord Johna Travolty sprzed 40 lat
Kultura
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie podaje datę otwarcia
Kultura
Malarski instynkt Sharon Stone