Prace nad nowym systemem korekcyjno-wyrównawczym dochodów jednostek samorządu terytorialnego, choć powoli, posuwają się do przodu.

W czerwcu Ministerstwo Finansów przedstawiło założenia nowego systemu, proponując m.in. przyznanie samorządom udziału w podatku od towarów i usług. Wówczas powołany został również zespół roboczy, który analizuje możliwe to wprowadzenia zmiany w tym systemie. W jego skład wchodzą m.in. przedstawiciele organizacji samorządowych.

Jakie są obecne propozycje? Między innymi rezygnacja z dwustrumieniowego wyrównywania dochodów JST. Obecnie bowiem służy temu zarówno subwencja wyrównawcza, jak i równoważąca. Nowy system ma się sprowadzać do jednej subwencji wyrównawczej wypłacanej samorządom z budżetu państwa. Ważnym i budzącym najwięcej dyskusji elementem tej subwencji jest system wag różnicujących samorządy na te, które będą płatnikami systemu, i te, które będą jego beneficjentami.

– Przedstawiciele gmin miejskich oraz miejsko-wiejskich oczekują od nowego systemu przede wszystkim tego, by ich poziom finansowania nową subwencją wyrównawczą był co najmniej równy obecnemu – mówi Marek Olszewski, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP. I wskazuje, że w opinii związku nowa subwencja wyrównawcza nie powinna być jednolita, lecz składać się z części podstawowej i kilku części uzupełniających.

– Przykładowo mogłyby one rekompensować gminom utracone dochody z podatków i opłat lokalnych spowodowane ustanowieniem obszarów chronionych, np. Natura 2000 – wskazuje Marek Olszewski.

W ocenie ZGW RP części uzupełniające nowej subwencji równoważącej mogłyby też rekompensować gminom utracone dochody podatkowe z tytułu udzielonych ulg i i zwolnień w podatkach rolnym czy od nieruchomości poszkodowanym przez susze, powodzie rolnikom czy przedsiębiorcom.

Natomiast płatności gmin do budżetu z tytułu wysokich dochodów podatkowych powinny być korygowane o wagi uwzględniające liczbę mieszkańców i gęstość zaludnienia. – Niska liczba mieszkańców oraz mała gęstość zaludnienia powodują, że jednostkowy (czyli przeliczany na mieszkańca) koszt wykonywania zadań gminy jest wysoki, co oznacza, że i nakłady na te zadania są odpowiednio wyższe – wskazuje Marek Olszewski.

Dlatego w ocenie ZGW RP wpłaty gmin wiejskich do budżetu na subwencję równoważącą powinny zostać ograniczone do minimum.