Żelazo w epoce brązu pochodziło z meteorytów

Żelazne artefakty z epoki brązu są wykonane z metalu pochodzącego z meteorytów.

Aktualizacja: 14.12.2017 06:11 Publikacja: 14.12.2017 06:08

Żelazo w epoce brązu pochodziło z meteorytów

Foto: Shutterstock

Już fakt, że istnieją żelazne przedmioty pochodzące z epoki brązu może dziwić. Ale ich kosmiczne początki są jeszcze bardziej zadziwiające. Za źródło metalu uznano meteoryty, ale naukowcy nie mogli ustalić czy większość surowca pochodzi z gwiazd, czy tylko niektóre.

Albert Jambon z Krajowego Centrum Badań Naukowych we Francji, udowodnił, że żelazo używane w epoce brązu w każdym przypadku jest pochodzenia kosmicznego i wyjaśnił, dlaczego przestano go używać w epoce żelaza.

Epoka żelaza rozpoczęła się w Anatolii i na Kaukazie około 1200 r. p. n. e. Ale już prawie 2000 lat wcześniej, różne kultury wytwarzały przedmioty z żelaza. Przedmioty te były niezwykle rzadkie i zawsze bardzo cenione.

Albert Jambon zebrał dostępne dane i przeprowadził własne analizy chemiczne próbek za pomocą przenośnego spektrometru fluorescencyjnego rentgenowskiego. Wśród badanych przez niego artefaktów znalazły się między innymi koraliki z el-Gerzeh (Egipt, około 3200 r. p.n.e), sztylet z Alaca Höyük (Turcja, około 2500 r. p.n.e.) czy siekiera z Ugaritu (Syria, około 1400 r. p,n.e.). Jego analizy ujawniły, że każdy z tych artefaktów został wykonany z żelaza meteorytów.

Kiedy formują się wielkie ciała niebieskie, takie jak nasza planeta, prawie cały nikiel przemieszcza się w kierunku płynnego żelaznego rdzenia. W związku z tym niezwykle rzadko znajduje się on na powierzchni. Czasem jednak w powierzchnię planety uderzają meteoryty, które zawierają żelazo o wysokiej zawartości niklu i kobaltu. Ich skład chemiczny umożliwia identyfikację źródła żelaza. Żelazo z meteorytów jest gotowe do użycia i nie wymaga to żadnych procesów chemicznych.

Z kolei aby uzyskać żelazo ze źródeł powierzchniowych np. rud darniowych, należało przeprowadzić proces redukcji tlenków. Pierwotnie wytopu dokonywano w otwartych ogniskach, a z biegiem czasu zastosowano dymarki, w których w temperaturze 1300 stopni Celsjusza zachodził proces redukcji tlenków w obecności węgla. Tak uzyskiwano żelazo, które poddawano dalszej obróbce. Powierzchniowe rudy żelaza były bogatszym źródłem surowca (zawierały nawet 50% żelaza) niż meteoryty, dlatego z czasem zaniechano przetwarzania kosmicznych prezentów na korzyść ziemskich złóż.

Rozwój technologii pozwolił na rezygnację z unikalnego źródła żelaza pochodzenia kosmicznego na rzecz ogólnie dostępnych rud powierzchniowych. W ten sposób zaczęła się epoka żelaza, która w sensie historycznym, trwa do dziś.

Już fakt, że istnieją żelazne przedmioty pochodzące z epoki brązu może dziwić. Ale ich kosmiczne początki są jeszcze bardziej zadziwiające. Za źródło metalu uznano meteoryty, ale naukowcy nie mogli ustalić czy większość surowca pochodzi z gwiazd, czy tylko niektóre.

Albert Jambon z Krajowego Centrum Badań Naukowych we Francji, udowodnił, że żelazo używane w epoce brązu w każdym przypadku jest pochodzenia kosmicznego i wyjaśnił, dlaczego przestano go używać w epoce żelaza.

Pozostało 80% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Archeologia
Kolos Konstantyna powrócił do Rzymu. Można go zobaczyć w Muzeach Kapitolińskich
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Archeologia
Egipt restauruje piramidę w Gizie. "Dar dla świata XXI wieku"
Archeologia
We włoskim Paestum odkryto dwie nowe świątynie doryckie
Archeologia
Cucuteni-Trypole. Wegeosady sprzed sześciu tysięcy lat
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Archeologia
Szwajcaria. Detektorysta znalazł na polu marchwi biżuterię sprzed 3,5 tysiąca lat