- Organ, który wydał decyzję, wskazał w niej jako podstawę prawną inny ustęp przepisu niż prawidłowy. Czy może to stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności tej decyzji z uwagi na rażące naruszenie prawa bądź brak podstawy prawnej?
Nie.
Zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego stwierdzenie nieważności decyzji powinno nastąpić m.in. w przypadku, gdy decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Jak zwrócono uwagę w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 16 maja 2018 r. (sygn. II SA/Kr 309/18, LEX nr 2496879), wskazany wyżej przepis zawiera dwie podstawy do stwierdzenia nieważności. Przez rażące naruszenie prawa rozumie się naruszenie przepisu, który nie pozostawia wątpliwości co do jego bezpośredniego zrozumienia. Musi to być naruszenie oczywiste, wyraźne i bezsporne. Chodzi tu o sytuację, gdy rozstrzygnięcie zawarte w decyzji, dotyczące praw lub obowiązków stron, zostało ukształtowane w sposób sprzeczny z przesłankami wprost określonymi w przepisie.
Rażącym naruszeniem nie jest jednak każde oczywiste naruszenie. Rażącym jest tylko takie naruszenie prawa, w wyniku którego powstają skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia praworządności. Stwierdzenie nieważności może dotyczyć tylko przypadków ewidentnego bezprawia, którego nigdy nie można usprawiedliwiać ani tolerować (por. np. wyrok WSA w Poznaniu z 14 marca 2018 r., sygn. IV SA/Po 1117/17, LEX nr 2472168). Natomiast w razie braku podstawy prawnej nie chodzi o oczywistość i skutki naruszenia przepisu, ale o jego brak.
Podstawę prawną decyzji stanowi przytoczenie przepisów prawa materialnego, na których organ opiera rozstrzygnięcie danej sprawy co do jej istoty, jak również powołanie stosownych, mających szczególny związek z wydaniem decyzji, przepisów proceduralnych (por. m.in. wyrok WSA w Gdańsku z 8 marca 2018 r., sygn. III SA/Gd 929/17, LEX nr 2474883). Jeżeli np. dany artykuł dzieli się na kilka ustępów, podzielonych również na litery, to trzeba wskazać również właściwy ustęp i literę.
W orzecznictwie zwraca się jednak uwagę, że przez brak podstawy prawnej należy rozumieć to, że dana decyzja rzeczywiście nie posiada podstawy prawnej, a nie to, że jej nie wymienia czy wymienia niewłaściwy przepis. Przesłanka braku podstawy prawnej jest spełniona, gdy przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie zawierają podstawy do wydania danej decyzji (por. m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 kwietnia 2018 r., sygn. II GSK 1800/16, LEX nr 2497202). W razie wskazania w podstawie prawnej decyzji niewłaściwego przepisu (np. innego ustępu danego przepisu niż prawidłowy) nie mamy do czynienia ani z rażącym naruszeniem prawa ani z brakiem podstawy prawnej. Trzeba bowiem odróżnić uchybienia formy decyzji od przypadków braku podstawy prawnej w ogóle lub braku podstawy prawnej właściwej rangi (wyrok NSA z 27 kwietnia 2018 r., sygn. II OSK 2827/17, LEX nr 2503310).
—Anna Puszkarska, radca prawny
podstawa prawna: art. 156 § 1 pkt 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1257 ze zm.)
