- W związku z pandemią koronawirusa przedsiębiorcy wynajmujący od gminy lokale występują o zaniechanie dochodzenia od nich niezapłaconego czynszu. Czy do czasu wydania uchwały przez radę gminy, wójt musi wydać zarządzenie, w którym określi procedurę rozpatrywania tych wniosków? Jak udokumentować odstąpienie od dochodzenia należności?
Ustawodawca w tarczy antykryzysowej 1.0 (dalej „specustawa koronawirusowa" – patrz podstawa prawna) upoważnił wójta do odstąpienia od dochodzenia należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym przed podjęciem formalnej uchwały przez radę gminy. Wójt nie musi wydawać zarządzenia regulującego tryb udzielania ulg. Ani ustawa o samorządzie gminnym ani specustawa koronawirusowa nie formułują takiego obowiązku. Dla przypomnienia: wójt w formie zarządzenia określa sprawy dotyczące organizacji i funkcjonowania urzędu oraz gminnych jednostek organizacyjnych, a także inne sprawy z zakresu tzw. kierownictwa wewnętrznego. Forma ta wynika z jego uprawnień, jako kierownika urzędu - zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Z pragmatycznych względów, wójt jednak powinien (zarządzeniem) określić podział pracy pomiędzy komórkami organizacyjnymi urzędu czy poszczególnymi osobami. Z zastosowaniem ulg wiąże się bowiem wiele obowiązków. To nie tylko np. zebranie całej dokumentacji (w tym od wnioskodawcy), przygotowanie porozumienia w sprawie odstąpienia od dochodzenia należności.
- Co zatem warto uregulować w takim zarządzeniu?
Należy wskazać jakie przedsiębiorcy (tj. najemcy) muszą przedłożyć dokumenty, potwierdzające „pogorszenie płynności finansowej w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu Covid-19". Ponieważ wójt może odstąpić od dochodzenia należności tylko na wniosek (tak wynika z treści art. 15zzzg ust. 2 specustawy koronawirusowej), można w zarządzeniu określić wzór takiego podania. Trzeba też określić procedurę rozpatrywania wniosku, m.in.: jakie komórki organizacyjne odpowiedzialne są za weryfikację przedłożonych wniosków pod względem spełniania przesłanki odstąpienia, w jakim terminie trzeba to zrobić.
Należy zaznaczyć, że w tym zakresie nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż wniosek nie jest rozstrzygany w formie decyzji administracyjnej. Chodzi tu bowiem o należności cywilnoprawne.
- W jakiej formie powinno nastąpić odstąpienie, o którym mowa w art. 15zzzf ust. 2 specustawy koronawirusowej?
W przepisie ustawodawca użył pojęcia „postanawia". Na pewno „postanowienie" określone w tym przepisie nie jest aktem administracyjnym (postanowieniem administracyjnym), o jakim mowa w art. 123 Kodeksu postępowania administracyjnego. W przypadku postanowień wydawanych na wniosek podmiotu, którego płynność finansowa uległa pogorszeniu – w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu Covid-I9 – stosuje się przepisy prawa cywilnego. Wójt podejmując postanowienie o odstąpieniu od dochodzenia należności nie bada czy u wnioskodawcy zaistniały takie okoliczności jak np.: ważny interes podmiotu, interes publiczny, względy społeczne lub gospodarcze, skuteczność ewentualnego postępowania egzekucyjnego. Okoliczności te podlegają ocenie przez wójta w razie stosowania ulg, o których mowa w art. 15zzzg ust. 1 specustawy koronawirusowej (tj. odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty, umorzenia w całości lub w części).
- Co oznacza pojęcie „odstąpienie od dochodzenia należności"?
Nie zostało ono zdefiniowane w specustawie koronawirusowej. Z ustawy tej nie wynika, czy pojęcie to jest równoznaczne z całkowitą rezygnacją z należnych jednostce samorządu terytorialnego (j.s.t.) należności o charakterze cywilnoprawnym, czy też jedynie z odroczeniem terminu ich płatności. Przeważa pogląd, że użyte w art. 15zzzf pojęcie „odstąpienie od dochodzenia należności" należy rozumieć jako zrzeczenie się (umorzenie) należności od wnioskodawcy na przyszłość. Inaczej mówiąc pojęcie to jest równoznaczne z rezygnacją z należnych budżetowi j.s.t. kwot o charakterze cywilnoprawnym.
- Jak udokumentować odstąpienie?
Właściwą formą odstąpienia od dochodzenia należności jest złożenie przez wierzyciela (w tym przypadku wójta) i dłużnika (czyli przedsiębiorcę – najemcę) odpowiednich oświadczeń woli na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego (k.c.). Zgodnie z tym przepisem, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Przy czym art. 60 k.c. dopuszcza różne formy złożenia oświadczenia woli, stanowiąc, iż z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Jeśli wójt (w formie pisemnej) uwzględni w całości wniosek dłużnika o odstąpienie od dochodzenia przedmiotowych należności, to należy uznać, iż wniosek ten stanowi wymagane oświadczenie woli dłużnika.
Podstawa prawna: Art. 15zzzg ust. 2, art. 15zzzf ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU z 2020 r. poz. 374 ze zm.)
Art. 60, art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1145 ze zm.)
