W sądach zapadły już pierwsze wyroki w stosunku do samorządowców, co do których prokuratorzy biur lustracyjnych IPN mieli podejrzenia, że złożyli niezgodne z prawdą oświadczenia lustracyjne. Najwięcej - cztery wyroki zapadły w Sądzie Okręgowym w Rzeszowie, który dwóch samorządowców uznał za kłamców lustracyjnych, a prezydentów Mielca i Przemyśla oczyścił z zarzutów współpracy z komunistyczną służbą bezpieczeństwa. W poniedziałek sąd w Olsztynie za kłamcę lustracyjnego uznał przewodniczącego rady powiatu w Piszu Zenona Świeczkę, który ma zakaz pełnienia funkcji publicznych przez pięć lat.

[srodtytul] 33 razy donosił i brał kasę [/srodtytul]

Wieloletni burmistrz Jedlicza pod Krosnem Zbigniew Sanocki nie dość, że straci stanowisko, to przez najbliższe pięć lat ma zakaz zajmowania stanowisk publicznych oraz kandydowania w wyborach samorządowych oraz do parlamentu polskiego i europejskiego.

To kara za kłamstwo lustracyjne. Sanocki w oświadczeniu lustracyjnym wprawdzie przyznał się do współpracy z SB, ale tłumaczył się, że został zastraszony i szantażowano go wyrzuceniem ze studiów. — Z zachowanych materiałów archiwalnych oraz zeznań świadków wynika niezbicie, że był aktywnym i lojalnym współpracownikiem SB — uzasadniał Sąd Okręgowy w Rzeszowie. Sanocki świadomie podpisał współpracę z SB w 1985 roku podczas studiów na filii UMCS w Rzeszowie i aktywnie współpracował aż do rozwiązania tej formacji.

— To był wyjątkowo perfidny kapuś, który donosił o wszystkim co się działo na uczelni — mówi jeden z jego kolegów ze studiów, który o donosicielskiej działalności Sanockiego dowiedział się z materiałów IPN. Wynika z nich, że aż 33 razy spotykał się z prowadzącym go esbekiem. Nie robił tego za darmo. Za lojalną i dobrą współpracę sześciokrotnie był nagradzany na łączną kwotę 17 tysięcy ówczesnych złotych. Godząc się na współpracę przyjął pseudonim "Zibi".

— Później, aby się nie zdekonspirować zaproponował esbekom zmianę pseudonimu na "Mars" — mówi prokurator IPN w Rzeszowie Marek Sobol. Jednym z kolegów na których "Zibi" i "Mars" pisał donosy był kolega ze studiów Wiesław Myśliwiec. Po opuszczeniu więzienia agent Sanocki informował przełożonych o wszystkich poczynaniach Myśliwca.

[srodtytul]"Boryna" mówił o hodowli [/srodtytul]

Józef Fedan, wójt Trzebowniska pod Rzeszowem w oświadczeniu lustracyjnym napisał, że nigdy nie współpracował z komunistycznymi służbami. Dopiero podczas procesu sądowego przyznał, że jako prezes Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Jasionce wielokrotnie spotykał się z oficerem bezpieki.

Tłumaczył, że tylko udzielał konsultacji z zakresu... produkcji rolnej i hodowli i nie miał pojęcia, iż został zarejestrowany. Z dokumentów IPN wynika, że w latach 80-ych Fedan był konsultantem SB o pseudonimie "Boryna". — Mam czyste sumienie, bo na nikogo nie donosiłem. Nie rozumiem tego wyroku i podejrzewam, że próbuje się mnie wyeliminować z życia samorządowego `— tłumaczy wójt Trzebowniska.

Wyroki uznające Zbigniewa Sanockiego i Józefa Fedana za kłamców lustracyjnych są nieprawomocne. Obaj zapowiedzieli apelacje. Członek zarządu powiatu hrubieszowskiego Tadeusz B. zapomniał napisać w oświadczeniu lustracyjnym, że pod koniec 1986 roku "chciał poprawić ład i porządek w ludowym państwie" i był etatowym funkcjonariuszem SB w Zamościu. Po kilku tygodniach sam zrezygnował jednak z zaprowadzania tego ładu i porządku.

— Popełniłem błąd. Dwa miesiące po złożeniu oświadczenia przypomniałem sobie o tym przeoczeniu — tłumaczył. Zrezygnował z mandatu radnego oraz członka zarządu powiatu. Mimo to sąd uznał, że jego oświadczenie było niezgodne z prawdą i przez trzy lata nie może piastować żadnej publicznej i kandydować w wyborach parlamentarnych i samorządowych.

[srodtytul]Czekają na sąd [/srodtytul]

Prokuratorzy biura lustracyjnego IPN w Katowicach podejrzewają, że co najmniej ośmiu samorządowców zataiło w oświadczeniach współpracę z komunistycznymi służbami. Chodzi m.in. o burmistrza Szczyrku Wojciecha Bydlińskiego, burmistrza Wilamowic - Mariana Trelę, starostę kłobuckiego - Stanisława Garncarka oraz wójtów Konopisk, Węgierskiej Górki, Milówki i Gilowic.

— Trwa jeszcze postępowanie sprawdzające — mówi Wacław Dubiański, z-ca naczelnika biura lustracyjnego IPN w Katowicach. Do sądu wpłynął już wniosek w sprawie burmistrza Pszczyny Krystiana Szostka. W oświadczeniu z 28 lutego 2008 roku burmistrz napisał, że nigdy nie pracował, ani współpracował z organami bezpieczeństwa państwa w PRL. Tymczasem prokurator IPN nie ma wątpliwości, że w latach 1977-1979 był on tajnym współpracownikiem o pseudonimie "Ryszard" i donosił na studentów Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Burmistrz potwierdził ustalenia prokuratora, w szczególności autentyczność kilkunastu podpisanych przez niego meldunków, ale tłumaczy, że został do tego przymuszony, a przekazywane informacje były powszechnie znane i nikomu nie zaszkodziły.

Biuro Lustracyjne IPN w Gdańsku uważa, że niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne złożył burmistrz Lipna Janusz Dobroś. Sąd w Koszalinie zajmie się burmistrzem Sianowa Ryszardem Wątrobą, który w 1976 roku miał zostać tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie "Stanisław".

[srodtytul]Ulżyło im po wyroku [/srodtytul]

Gdy dla jednych samorządowców wyroki sądu oznaczają koniec kariery, dla innych okazały się wybawieniem i oczyszczeniem z wieloletnich podejrzeń o współpracę z bezpieką. Prezydent Przemyśla Robert Choma przez wiele lat żył z piętnem agenta TW "Krzyś". W oświadczeniu lustracyjnym Choma przyznał, że w trakcie studiów podpisał zobowiązanie do współpracy z SB, ale został do tego zmuszony i nigdy jej nie podjął.