„Kusiciel” odnaleziony w papierach Brocha już po jego śmierci został opracowany przez Michaela Lutzelera i wydany po raz pierwszy w 1976 roku. Metaforyczna opowieść o tajemniczym przybyszu Mariuszu Rattim, który opanowuje serca i umysły mieszkańców górskiej wioski, może być odczytywana jako parabola narodzin groźnej ideologii i analiza mechanizmu, który spowodował dojście faszystów do władzy. Tekst powstawał w latach 50., mógł więc być efektem doświadczeń autora, który otarł się o śmierć jako więzień obozu koncentracyjnego.
Ale powieść Brocha bez kontekstu historycznego to przede wszystkim bezlitosny opis ludzkich mas pozbawionych wiary i kultury. Kusiciel zdobywa nad nimi władzę, bo ludzie poddają mu się dla samego działania, które ma zagłuszyć pustkę duchową. I to właśnie ten temat interesuje przede wszystkim Marka Fiedora, który po raz kolejny przygotowuje dla teatru adaptację powieści austriackiego autora. Pracując w teatrze w Opolu, wyreżyserował tam głośne przedstawienie „Niewinni”, również oparte na powieści Brocha.
– Po Brocha można sięgnąć zawsze, bo pokazuje on człowieka w sytuacji kryzysu duchowego – mówi Fiedor. – Opisuje, jak się kończy pewna forma cywilizacji, rozumienie spraw religii, analizuje głęboko potrzeby człowieka i konsekwencje jego złych wyborów. Podobnie jak bohaterowie Brocha żyjemy w czasie przejściowym i istnieje w nas potrzeba zdefiniowania tych spraw na nowo.
To, co proponuje Mariusz, tytułowy Kusiciel, to zbudowanie nowej wspólnoty, w której sfera sakralności zostanie przez człowieka wydarta światu bezpośrednio, w bliskim kontakcie więzi z ziemią, życiem, innymi ludźmi z grupy. Gdzieś na końcu tej uprawianej przez Mariusza manipulacji jest obietnica dźwignięcia naszej prozaicznej egzystencji w inny wymiar.
[ramka]Teatr Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie z wielkim żalem informuje, że z przyczyn niezależnych od siebie jest zmuszony odwołać i zawiesić na czas nieokreślony zaplanowaną na 10 stycznia br. prapremierę spektaklu pt. Kusiciel wg powieści Hermanna Brocha w adaptacji i reżyserii Marka Fiedora. Odwołane zostają również przedstawienia zaplanowane na 13, 14, 15 oraz 17 i 18 stycznia. Zwrot biletów zakupionych na spektakle odbywa się na zwykłych zasadach.[/ramka]
